Wednesday, January 30, 2013

André Brink - Other lives: a novel in three parts (2010)



André Brink. Other lives – a novel in three parts. Umuzi, 2010. ISBN 978 1 4152 0127 5.

Resensent: Joan Hambidge

Brink se behendigheid as vertaler word bevestig deur die Engelse weergawe van Ander lewens, ‘n teks waarin die krag van die verbeelding ondersoek word.

Dit is ‘n roman wat die tegniek van die trompe-l’oeil gebruik of die verhaal wat ‘n soort vlakkigheid of oëverblindery veronderstel. Die Afrikaanse uitgawe het indertyd ‘n warm debat ontlok met lesers wat gevoel het dat ‘n bepaalde toneel oor die bad van ‘n kind as “kindermishandeling” gelees kan word. (Die ombudsman, Die Burger, 19.6.2008). Sowel resensente as die uitgewer het hierdie aanklag verwerp. Dit sou interessant wees om te sien of Engelse lesers op dieselfde wyse reageer op hierdie roman. Die roman is metafiksioneel wat ‘n kommentaar tussen wat geskryf en wat beleef word voortdurend bespreek. Die leser is dus voortdurend bewus van vlakke in die teks (die sogenaamde mîse-en-abyme) wat ook aangegee word deur die feit dat ons meegedeel word dat dit ‘n roman in drie dele (of aflewerings) is. Wat is fantasie? Wat is werklik?

Die motto uit Milan Kundera gee ook ‘n aanduiding dat die leser nie alles letterlik moet vertolk nie. Soos ‘n man wat nie sy gesin herken nie…

Op 26 Mei 2008 het ek die Afrikaanse uitgawe vir Die Burger geresenseer. Die Engelse vertaling lees vlot en Brink se besondere vertaalvernuf kan net aangeprys word.
Net soos sy vermoë om te vertel.

Die roman bestaan uit drie novellas wat ook as aparte verhale gelees kan word, te wete The blue door, Mirror en Appassionato. Die triadiese aspek is relevant, aangesien vele beginsels in die literatuurkritiek drievoudig funksionbeer: ego, id, superego (Freud) en Lacan se verbeelde, simboliese en reële dimensies. Verder is die teken (betekenaar en betekende) altyd gekoppel aan ‘n betekenis wat dit saamsnoer. ‘n Man kyk in die spieël en sien ‘n swart gesig wat na hom terugkyk. Hierdie gegewe kan waarskynlik ook gelees word as ironiese selfkommentaar op die werklike skrywer Brink se kunstenaarskap waarin hy met groot drif rasseongelykheid aan die kaak gestel het. 

In Kennis van die aand en ‘n Oomblik in die wind word dit goed gedoen. Ek lees Other lives as ‘n teks waarin self-konfrontasie telkens in die gemoed van die kunstenaar ‘n lotsbepaling is. ‘n Mens skryf immers as ‘n soort regstellende aksie en hierdie teks(te) speel weer in op die onlangse verskene ‘n Vurk in die pad waarin die lewe van die skrywer weergegee word. Maar kan ‘n mens ooit ‘n lewe werklik weergee of word dit alreeds gefiksionaliseer? Elemente in hierdie teks kan terug gveoer na die werklike lewe, maar dit is ‘n boek wat komplekse vrae stel oor die verhouding tussen kuns/lewe, fiksie/werklikheid.

Ek dink wel die voorblad van die Engelse uitgawe deur Umuzi is ‘n bietjie corny. Die Britse uitgawe se voorblad is wel beter.


[Hierdie resensie word met vriendelike vergunning van Rapport geplaas.]