Rubriek | Joan Hambidge - Literêr-teoretiese speurverhale (2018)

I

‘n Roman The Seventh Function of Language deur Laurent Binet is ‘n eiesoortige speurverhaal wat in 2017 verskyn het. Dit is die opvolg van sy roman HHhH (2010). Hierdie roman word in die Mail & Guardian as ‘n satire beskryf. En satire is dit bepaald. (The 7th Function of Language by Laurent Binet review – who killed RolandBarthes? | Books | The Guardian. Besoek 1 Januarie 2018).

‘n Kollega, Louise Viljoen, gee my vir die wenk van hierdie roman, terwyl ek besig is om ‘n artikel te skryf waarin Roland Barthes se beroemde outobiografiese biografie Roland Barthes deur Roland Barthes die objek van ‘n ondersoek is. Binet se roman is ‘n speurverhaal oor die dood van Barthes en maak van die wasgoedlorrie-insident ‘n moordverhaal.

Barthes se beroemde uitspraak in sy boek is: “All this must be considered as if spoken by a character in a novel” word by Binet verander na “Life is not a novel”. Wat weer resoneer met Woody Allen se bekende uitspraak dat die lewe eintlik slegte televisie naboots. In hierdie dae van vele speurverhale, is hierdie roman eietyds. Barthes se dood blyk ‘n komplot te wees met jaloerse kollegas wat op soek is na RB se notas oor die sewende funksie van taal. Dit is ‘n baie slim tegniek, omdat Barthes telkens in sy werk geskryf het oor vraisemblance en die verhouding wat tekste het met die werklikheid. Hierdie verlore dokument kan glo help om verkiesings te wen. (Binet is in sy werklike lewe ‘n politieke navorser.)

Die speurder, ene Bayard, met die hulp van Simon Herzog, ‘n doktorale student, probeer sin maak van die semioloog se dood. (Ons hoor ook Saul Bellow se Herzog hier en Eco se Die naam van die roos.)  So gesien, word die roman ‘n relevante ondersoek na tekensisteme en die werk waarin Barthes uitgemunt het, soos Mythologies. Die spanning tussen akademiese werk (wat metafories en metonimies is) en polisiewerk (wat op feite gebaseer is), word in die roman uitgewerk soos Lauren Elkin insigryk in haar reeds aangehaalde resensie uitwys. Sy betrek tereg Allen se Midnight in Paris waar bekende kunstenaars ook “optree”. Judith Butler, Eco, Cixous, Sollers, Kristeva, Derrida, Foucault, Lacan (se minnares) en vele ander gooi hier ‘n draai. Die leser wat hul teoretiese werk ken, gee dus telkens ‘n ander lesing, by wyse van skrywe. Van closed na open teks.

Elkin is die skrywer van Flâneuse gepubliseer deur Chatto. Sy is ‘n New Yorker woonagtig in Parys. (In 'Flaneuse,' Lauren Elkin follows womenmeandering through the world’s greatest cities - Chicago Tribune. Besoek 1 Januarie 2018).

Die ses funksies van taal is deur Roman Jakobson opgestel, maar die sewende een is okkulties; dit behels om beheer te neem oor die toehoorder. Jakobson se model behels die volgende aldus Louis Hébert:

According to Jakobson, any act of verbal communication is composed of six elements, or factors (the terms of the model): (1) a context (the co-text, that is, the other verbal signs in the same message, and the world in which the message takes place), (2) an addresser (a sender, or enunciator), (3) an addressee (a receiver, or enunciatee), (4) a contact between an addresser and addressee, (5) a common code and (6) a message. (Roman Jakobson / The Functions of Language /Signo - Applied Semiotics Theories).

II

Satires van die akademie is volop: David Lodge se Changing Places, o.a. en Malcolm Bradbury se tekste, soos Mensonge (Arena, 1987). Patricia Duncker se Hallucinating Foucault (Cox & Wyman, 1996) is eerder akademies-onthullend as satiries.

Bradbury se Mensonge (leuenaar, liegfabriek) word soos volg aangebied:

My Strange Quest for Mensonge, Structuralism’s Hidden HeroMalcolm Bradburywith a Foreward / Afterword by Michael Tardieu(Professor of Structuarlist Narratology University of Paris)translated by David Lodge 

Na links, ‘n foto van Mensonge (kaalkop, van agter geneem). Die fotograaf is onseker. Agterin word die leser voorsien van ‘n Bibliografie en Indeks.

Tipies postmodernisties, is die biblioteek van die ondersoeker anti-alfabeties en die Mensonge se boek se titel heet La Fornication comme acte culturel.

Die filosofiese “underpinnings” is vir die ingeligte leser wat die hele moderne teorie hier sien afspeel: van die estetika van stilte tot die geboorte / dood van die outeur. Van die episteem tot die meem. Being tot nothingness.

Daar is verwysings-binne-verwysings en waarskynlik is dit minder toeganklik as die Franse roman.

En waar is die roman van Mensonge?

In ‘n spel met Derrida se sous rature (under erasure) is hierdie teks se papier met suur vervaardig en hierom vergaan dit en is dit so moeilik om ‘n eksemplaar in die hande te kry.

Duncker se roman is op sy beurt ‘n spel met Foucault. ‘n Navorser wat werk op Paul Michel, ‘n romanskrywer, wat al sy idees op Foucault, die filosoof, baseer.

Om ‘n tesis te skryf, is ‘n eensame, obsessiewe bedryf en die persoon oor wié geskryf word, is die een met wie jy die meeste tyd spandeer (1996: 4,5). Die anonieme navorser ontmoet sy rokende geliefde in ‘n biblioteek in Cambridge.

Die navorser en sy vriendin probeer Michel opspoor, ‘n skrywer wat ‘n ambivalente verhouding het met Foucault. Hy is 30 Junie 1984 in die begraafplaas van Père Lachaise in hegtenis geneem weens grafskending. Foucault se studies oor gestigte en die gemeenskap se definisie van waansin word onder die loep geneem, net soos die oedipale verhoudings tussen student/mentor, navorser/studie van ondersoek betrek word. Die anonieme fokalisator raak betrokke by Paul Michel en sy geliefde, ‘n Germanis wat ‘n studie skryf oor Schiller het twee vaders. Sy laat telkens notas vir haar geliefde en maak hom attent daarop dat Paul Michel se lewe belangrik is vir sy studie. Michel kan ook nie van sy psigose herstel nie, want sy werklike leser, Foucault, is dood.

Die dood van die skrywer (in navolging van Barthes en Foucault) is die onderbou vir hierdie roman. Teen die einde van die roman is daar ‘n diagram: Paul MICHEL en Michel FOUCAULT waar die twee figure se lewens teen mekaar geplaas word. Die ooreenkomste en verskille; selfs die verwysing na Foucault se eerste selfdood-poging in 1948 word vermeld.

Dit is ‘n boeiende studie oor waansin en homoseksualiteit.

III

Die Fransman se boek imponeer, maar die Britte het dit lank voor hom al gedoen.

Veral die parodiese styl van Benit is verfrissend.

Al drie tekste vereis baie voorkennis van teorie, maar werk met sterk, boeiende verhale.

Malcolm Bowie se Freud, Proust and Lacan: theory as fiction (Cambridge University Press, 1987) sal op Binet betrek word.

Word vervolg.

 © Joan Hambidge