Reisjoernaal | Colombië: Deel I (2018)

Die groot inpak begin: klere, skoene, kamera en selfoon-ekstensies, boeke.

Op die spoor van Gabriel García Márquez, die skrywer en Fernando Botero, die beeldende kunstenaar.

Baie lees- en navorsingswerk word voor die tyd gedoen en my reisagent gee 'n volledige reisplan vir die reis deur hierdie land wat ek in 1987 nie kon besoek nie weens 'n weiering van visas vir Suid-Afrikaners. Deesdae word jy deur die konsul uitgevra na die redes vir jou besoek. Jy moet in lewende lywe verskyn vir 'n onderhoud. My liefde vir Suid-Amerikaanse letterkunde en kuns. Ek ontvang my elektroniese visum binne 24 uur na ons gesprek oor Neruda, Borges, Llosa en natuurlik: Márquez.

Reis word al hoe moeiliker. Die beplanning is sekuurder. Dis meer net goed in 'n tas gooi.

Ek is ure voor die tyd op die lughawe. Skryf 'n kortverhaal, ruil geld om en koop parfuum. Stuur die laaste sms'e vir vriende en geliefdes. Dan sit ek my selfoon op roam.

Tjekkereer in. My groot swart sak in plastiek omhul met 'n Priority-stieker buite op.

Die munt in die vis  

Dit het my nog altyd opgeval dat stories na jou toe kom. Optelgoed is vatgoed. 

So sit ek en gesels met my buurman oor die rol van toeval in jou lewe.  

Oor hoe boeke (en mense) op die regte tyd na jou toe aankom.  

Of soms op die verkeerde tyd. Ek eet gereeld in 'n restaurant op Sondae. Dan sien ek haar. Die vrou uit my verlede. Toe ek haar sowat drie jaar gelede in 'n ander restaurant herken en via die bestuurder vir haar groete stuur en vra of dit sy is, sien ek uit haar reaksie dat sy nie met my wil praat nie.  

In 'n ander dorp het ons mekaar geken na haar egskeiding. En daar was 'n kortstondige flirtasie. Miskien is sy skaamkwaad hieroor?  

Dit was in 'n ander tyd van my lewe toe ek heel anders oor verhoudings en mense gevoel het.  

Hulle nodig gehad het. Broodnodig.  

Hierdie Sondag bestel ek vis. Die vermeerdering van die visse en die brode. Nou sit sy, die voormalige fling, by 'n tafel agter my en my vriende, 'n Man en 'n vrou by haar. Haar rug gekeer op my, die fokalisator of waarnemer.  

Maar die vriendin by die aangrensende tafel hou ons tafel stip dop en vertel wat daar aangaan. Kennelik ingelig oor my. Kennelik ingelig oor my. Dalk deel van 'n #metoo-brigade: gay versus straight ... 

Sy eet 'n T-beenskyf en suig die beenmurg uit.  

Ek onthou die gru-verhaal van twee Pitbull-honde wat 'n vrou iewers in die mid-Amerikas aangeval het. 

Haar ribbes is letterlik opgevreet. Haar pa het uiteindelik na vele bespiegelings op Facebook met die storie na vore gekom. Nee, daar was nie vuilspel deur 'n eks nie; net twee honde wat haar aggressief aangeval het. Bevestig deur die polisie.  

My buurman dink die twee honde het dalk baklei en die vrou het met haar binnetrede net die een hond meer aggressief gemaak. 'n Klein beriggie in die dagblad wat ons beide se aandag getrek het. Sy vrou het net die opskrif gelees en gegru vir die wrede storie.   

Hy is baie belese en ek hou van hoe hy 'n storie wat hy gelees het, oorvertel. Stephen King se "what if"-beginsel begryp hy. En die absurde verhale van John Irving. Sy vertolkings is dikwels sterk op die sub-teks gerig.   

Sy kan nie meer presies onthou hoe hulle by die munt in die vis uitgekom het. Die storie van Petrus en Jesus. Opgeteken in Mattheus 17:27.  

Van Jesus wat vir Petrus sê hy moet die eerste vis wat hy vang se bek oopmaak en daar sal 'n muntstuk in wees en hiermee moet hy die belasting betaal.  

Haar buurman sit en teken op sy komputer. Hy is 'n grafiese kunstenaar en terwyl ons praat, teken hy aan 'n Golem.  

Emet (waarheid) staan op die Golem se voorkop en iewers in 'n verhaal wat hy gelees het, verander dit in moord.  

Hy ken verskillende weergawes van die Golem; ook die een wat teen sy maker draai.  

Die vis en die munt is een van Jesus se mirakels.  

In die vis se bek was daar 'n munt. 'n Dragma of shekel - net genoeg om die tempelbelasting te betaal - en hierdie vis heet die tilapia.  

Net soos hierdie verhaal erkenning gee aan almal wat help skryf het aan hierdie verhaal. Hopelik sal hierdie verhaal nie teen mý draai nie?

*

My vlug vertrek 12.40. Na middernag. Weens die adrenalien is slaap altyd uitgestel. So dis water drink (teen "jet lag") en die laptop en rooi sak (met boeke en vier skoon hemde) word in die kajuit geplaas. Die eerste been na Parys verloop glad.

Ek lees weer Binet se roman oor Barthes. 

Love Actually (2003)

En kyk The party, 'n gek dekonstruksie van vriendskap. Met Kristin Scott Thomas as die hoofkarakter en kinkel in die kabel. En kyk weer na die aangrypende Love Actually (2003) van Richard Curtis. My hele liefdesgeskiedenis word oopgeruk deur hierdie snaakse en soms pynlike vinjette oor die liefde.

AirFrance is heerlik. Ek reis Premier Ekonomiese klas wat godesydank wyn in 'n regte glas bedien en nie in plastiek nie. Ek eet sober en drink water. In Parys is dit ysig, maar as 'n nooi van die Hoëveld hou ek van die koue. Ek trek vars klere aan en rook 'n sigaret in 'n kabine vir rokers.

Daar is 'n vlugvertraging. Glo 'n kontakprobleem elektronies. (By nabaat 'n waarskuwing!) Uiteindelik vertrek ons 'n uur later en die elektronika moet weer gelaai word. Wag op films en musiek.

(My baadjie is in die tas; te swaar vir die saamdra.)

Dan is dit beweeg van die aankomssaal na die vertreksaal.

Presies twee ure.

Gelukkig in dieselfde gebou, maar roltrappe en 'n treintjie kry my fluks in die laaste saal na Bogotá. Geen kwellings oor die swaar reistas nie. Dit is mos as priority ingetjekkereer. Dan weer op die vliegtuig. Elf ure met tydverskille. Lees en rus. Weer skoon aantrek.

Water en nogmaals water.

Ons land betyds. En nou vir die punt van die vertelling. Betyds op die lughawe. Alles haarfyn beplan voor die tyd. Rekeninge betaal. Vriende gegroet.

Om dan net die curve ball van reis te ontdek. Met elke reis is daar immer 'n onverwagse element. 'n Koepon wat die vliegtuig se vertrektyd as aankomstyd aangee in Argentinië, waar 'n storm in die nag 'n kamera se binnegoed uitvee. Of 'n reisagent wat jou nie oppik vir 'n bootreis in Swakopmund nie.

Of gekurkte wyn in 'n vyfster-hotel in Swakopmund wat taai vis bedien en dink jy sal dit geniet. Of tyd wat jy verkeerd lees sodat jy 'n hele nag op 'n lughawe ronddool om die volgende vlug te vang, genadiglik sonder enige bybetaling.

Of 'n hotelkansellasie in Istanboel waar hulle meen jy moes die vorige dag al aangemeld het.

My reistas - ingeboek op Kaapstad Internasionaal - is nie hier nie. Elf ander mense staan ook botbek en wag. 'n Agent het reeds ons besonderhede.

Om tien voor elf word ek (dikbek) afgelaai by my hotel, die Sofitel.

Die gids is ongestoor oor die tas. Hy is van hier en het vir 'n Amerikaanse lugdiens gewerk. Gebeur glo gereeld.

Laatnag is dit e-posse aan my reisagent tuis. My laptop se ekstensie pas nie, maar 'n gawe hoteltegnikus bring dadelik 'n ander een. Ek verduidelik die regte prop is in my tas wat op pad is hiernatoe!

Die twee hemde (en onderklere) word uitgespoel in 'n heerlike sjampoe. Goddank het ek 'n skoon hemp vir more se toer deur die stad. En 'n tandeborsel van AirFrance.

Parfuum het ek altyd byderhand.

Ek val dadelik in 'n slaap met aaklige drome. Ek droom ek reis die volgende dag terug Suid-Afrika toe en daar is 'n ontploffing in ons woonstelgebou.

Sewe-uur is ek wakker. My reisagent probeer die tas opspoor. Die concierge is ook op hulle spoor in hierdie unieke speurverhaal: Op soek na die verlore tas.

Dag twee breek aan.

Ek stort en trek skoon aan. Die twee skoon hemde hang triestig in die badkamer.

Na ontbyt besoek ons die stad. Ek kies altyd 'n toer om die hele stad te sien. Die ou gedeeltes en nuwe areas probeer ek bymekaar uitbring.

My gids is baie ingelig en begryp waarom ek Botero se museum wil besoek.

Behalwe vir sy eie kuns, is daar 'n belangrike versameling van moderne kunstenaars soos Manet, Picasso, Dalí, en vele ander.

Adam en Eva, die Botero Museum

My gids weet verbasend baie van Botero se vet vroue en waarom daar 'n beauty spot op die boud pryk.

"Kyk na die kunswerk waar hy op die vrou staan. Hy het geglo vroue is aan die basis van alles." Of feministe hiermee sal saamstem, val te betwyfel (Botero Museum - Wikipedia. Besoek 11 Januarie 2018).

Dan is dit lunch in 'n netjiese restaurant, die Casa Viaja. Daar is toeriste, maar ook besigheidsmense wat whisky drink en smul aan lekker disse (Casa Vieja Restaurantes, Bogota. Besoek 11 Januarie 2018).

My gids bestel vir my Plato del Montanero: rys, varkvleis, 'n taai worsie, rooi bone, gemaalde vleis wat soos biltong proe en 'n eier bo-op die rys. En 'n stuk piesang! 'n Werker se dis. Smaaklik, maar hopeloos te veel vir my.

Ons ry verby 'n Bukowski bar na die Márquez sq. Hier is 'n boekwinkel met al die skrywer se groot bekendste boeke op uitstalling. Imposante versameling van boeke wat bewys dat die Colombiane lees. Ek en my gids gesels oor Márquez (House of Gabriel García Márquez in Cartagena, Colombia | Sygic Travel. Besoek 11 Januarie 2018).

AirFrance beantwoord nie hul fone nie. Die concierge sukkel ook. E-posse vlieg heen en weer.

Ek dreig om die Franse Ambassade te bel, en voilà, daar word die foon toe opgetel asof hulle my kon hoor!

Uiteindelik kry ek vir ene David Fuentes op die foon wat beloof die tas is op pad via Panama.

My tas reis sonder my via Panama.

Uiteindelik 'n e-pos: 

I hope this e-mail finds you well. Thank you for your message. After several calls to Air France we were able to talk with them this morning an as you said the luggage was located in Paris. We called them back a few minutes ago and they said the bag will arrive tomorrow on January 12^th in the Air France 422 flight at 18:20.  We will be checking the delayed bag status and will keep you updated.

Nou is dit Survivor-speel in 'n hotelkamer. My broek skeur naby die knie, maar gelukkig is daar 'n naaldwerk-stelletjie en ek maak die skeur reg. Dis tienuur in die oggend. In die brekfiskamer hang 'n skildery van Octavio Paz en beter kan 'n beroemde gedig van hom nie my situasie opsom nie. Ek het dit destyds vertaal en gepubliseer in En skielik is dit aand.

Tussen gaan en bly

(vertaling van Octavio Paz se “Between Going and Staying”)

Tussen gaan en bly weifel die dag,

verlief op sy eie deursigtigheid.

Die sirkulerende namiddag is nou ‘n hawe

waar die wêreld in stilte beweeg.

Alles is kenbaar en ontwykend,

alles is naby en onaanraakbaar.

Papier, boek, potlood, glas,

rus in die skadu van hul name.

Tyd wat in my slape klop, herhaal

dieselfde onveranderbare sillabe van bloed.

Die lig verander die ongeërgde muur

in ‘n spookagtige teater van afskynsel.

Ek bevind myself in die middel van ‘n oog,

kykend na myself deur ‘n ondeursigtige staar.

Die oomblik breek. Bewegingloos,
bly ek en ek gaan: ek is ‘n ruspose.

Weer 'n oproep van die Colombiese agent:

"Die hotel het laat weet jou paspoort het die verkeerde stempel. Dis onseker of jy hier vir toerisme is?"

"Wat?!"

Ek kyk na die stempel en visa. Alles lyk reg. Twaalfuur word ek gehaal om die tas te gaan afhaal wat soos 'n arme weeskind alleen moes vlieg.

Dit is Wayne Koestenbaum wat geskryf het oor hotelle in Hotel Theory (Soft Skull Books).

Hotel Theory is allusive, revelatory, frighteningly smart. There is a generous democracy of influence – from Heidegger to a Julia Stiles movie, from Duchamp to Chopin. Koestenbaum repeatedly reminds us of the ways in which hotel rooms are blank slates, hotel rooms are prison cells, hotel rooms are populated by ghosts and omens and unclean sex and all matter of possibilities. Interestingly, he refers to hotel rooms as genres, and genres as holding pens that lend shape to the art that occurs within them. Meanwhile, on the other side of the page, the polymorphously perverse Lana and Liberace remove their bathing suits, rub suntan oil into each other’s bodies, discuss their identities, work, and lives. The unlikely pair parse the angst of fame and commiserate over the difficulties of assuming new role after new role, like stepping into a hotel room and making it one’s own. Their real-life troubles (Liberace always denied being a homosexual and eventually died of AIDS, Lana was embroiled in a famous murder scandal) are alluded to, swirled into the story of their fictional intersection (Bookslut | Hotel Theory by Wayne Koestenbaum. Besoek 12 Januarie 2018).

Twaafuur word ek afgehaal om weer die stad te besoek. Want langer kan ek nie meer hierdie hotelkamer verduur nie.

Die gids gaan my weer deur die stad neem en vannag is my volgende bestemming die Villa de Leyva.

Nog 'n curve ball. Die hotel meen my visum is verkeerd gestempel en ons moet na die immigrasiekantoor wat dit binne 'n paar minute regstel. Nee, meen hulle, die elektroniese visum is reg: V = Visitor; T = Touristo en albei is reg.

Die tas land om ses dertig en ondertussen bekyk ons die ses sones van die stad: fabelagtige rykdom teenoor ellende. Rondloperhonde. Dit sal ek altyd onthou van hierdie land. Waarom soveel honde wat alleen ronddool?

Die lughawe is nuut aangebou vol Amerikaanse eetplekkies.

Ek trek moeiteloos geld by die ATM wat dadelik die waarde ook in R uitspoeg.

Ons eet 'n hotdog en uiteindelik: om nege kry ek my tas.

Op die bussie speel Colombiese musiek en die liedjie Libera.

Dis hoe ek nou voel. Bevry!

Tussendeur lees ek weer Binet. Die slimmerd weet Roland Barthes het met 'n vulpen geskryf (linkshandig) en hierom kan die dokument nie ontsyfer word wanneer dit in die water beland nie. Barthes se soektog na die simboliese kode wat alles ontsluit in mense se gedrag, word fyn beskryf.

Ek lag heerlik oor Barthes se reis na Japan en sy enigste woede was oor die kos wat bedien is op AirFrance. My tas is nou terug en AirFrance is tydelik uit my gedagtes verban.

Dan reis ons in die reën na Hotel La Posada de San Antonio in Villa de Leyva.

Vele beeldjies van die Madonna is langs die pad om die reisendes te beskerm.

Kom na twaalf aan in die ou dorpie. Ek rook buite 'n sigaret in die koue.

Op die boonste verdieping van die hotelletjie is twee jongelinge besig om Barthes se jouissance indringend te verken.

© Joan Hambidge