Leonard Nolens - ‘n Digter in Antwerpen (2015)

Leonard Nolens - ‘n Digter in Antwerpen. Protea Boekehuis, 2015. ISBN 978 1 4853 0176 9

Resensent: Joan Hambidge
  
Om ‘n nuwe digter te ontdek, is soos om ‘n nuwe vriendskap te sluit. Jy hou van iemand onmiddellik en vind aanklank by sekere uitsprake, optredes, ‘n lewenshouding of wat nog.

Dis presies hoe ek gevoel het by die lees Nolens se ‘n Digter in Antwerpen, in Afrikaans vertaal deur Daniel Hugo, ‘n voorste vertaler van Hollandse en Vlaamse tekste. Die boek is pragtig uitgegee en Hugo stel ons voor aan een van die beduidenste digters van ons tyd, eweneens bekroon met gesogte erkennings soos die Constantijn Huygens-prys en die Prijs der Nederlandse letteren.

Met opset het hierdie leser niks oor hom verder gaan lees nie en net na die gedigte gekyk. Dit handel oor Antwerpen, inderdaad ‘n soort “back drop” waarteen die gedigte geplaas word. ‘n Stilswyende gespreksgenoot, maar ook ‘n beamende een, want die ruimte waarin ‘n gedig geplaas of gesitueer word, het bepaald ‘n invloed op die uiteindelike vers. Op die agterblad (wel dit kan ‘n mens nie mislees nie), word die digter gesien as ‘n liefdesdigter sonder gelyke in die moderne Nederlandse letterkunde. Hier sou ‘n mens dalk nie sommer alte gou moet vergeet van Herman De Coninck nie.

Maar die aweregse blik op die liefde is boeiend. ‘n Mens vind hier ‘n rustelose figuur, ‘n man wat sy eiesinnige kyk op sake het.

“Sy enkelvoud verklap die oorlog en musiek van die grammatika,
Ontmasker die labiele meganiek van die standvastige tyd"

lees ons in “Grammatika in die kleine” (27).

Hy is inderdaad ‘n belangrike liefdesdigter, ‘n soort moderne Petrarca wat weet die geliefde is wars van sy aanbidding soos ons aflei uit “Sint-Vitusdans in Oktober” (19) met sy slim personifikasies en ‘n huis vol “sielskloppings, weggooi-ewigheid, stekelbriewe”.

Die gedig is dikwels ook bewus van die onmag om die geliefde te bereik, ‘n tematiek bekend aan hierdie soort vers.

Ons vind ‘n self-bewuste digter hier wat gedigte optel op die mees onwaarskynlike plekke en in ‘n bouval. Op ‘n behendige wyse gebruik die digter personifikasie om sý prosesse aan die leser te verklap:

Die huis is oud en afgeleef en werklik nie pluis nie. 

Dit luister fyn, dit fluister en souffleer vir my 

Kelders en solders, kamers en gesprekke 

Van dooie bewoners. Ek is hier hulle enigste adres. (103)

Die soeke na stilte en die huis as ‘n verplaasde simbool van die self, kom duidelik na vore in hierdie gedigte.

Dit is toeganklike verse, ja, maar beslis nie oppervlakkig nie. Die geliefde as teenspreker word aan die woord gestel in die aangrypende “Bruilofslied” (99) waar die digproses as ‘n “binnegesprek die verhouding bedreig. Die digkuns is vir hierdie digter ‘n obsessie en hierom kan dit nie van die self geskei word nie; hierom word ‘n visie oor die skryfwerk in wese ‘n belediging vir sowel die digter as die poësie (“Onderhoude 1 “, 97).

‘n Mens duisel voor wonderlike beelde (“aan die verkeerd geplaasde komma van ‘n haikoe”, 93), verhulde intertekste (soos na Rimbaud, John Berryman en liriekskrywers, soos Leonard Cohen) en ‘n soms gesellige, soms knorrige praataanslag.

Die digter noem homself ‘n nar, narsis, Sisifus en ‘n feniks tegelyk (11) en daar is ‘n vermoë om te vereenselwig met ander om hom (soos ‘n dokwerker). Die ervaring van eensaamheid of isolasie loop soos ‘n swart draad deur hierdie digkuns.

Die belangrikste kenmerk van hierdie digterskap (behalwe vir die verbluffende vormbeheer), is die gevoel dat die digkuns die belangrikste geliefde is.

Hierdie "ek" ken sy storie (51) en al spot hy soms dat sy gedigte nie betekenis het nie, dink 'n mens lank na oor sy beelde.

Die stad Antwerpen het 'n skatkis van verse vir hierdie digter. En wanneer hy Adam Zagajewski aanspreek, is dit 'n uitstekende kopknip.

Dit is inderdaad ‘n nuwe vriendskap!

Die boek is knap vertaal, omdat die digter heerlik dans in ‘n ander taal. So meegevoer is ek dat die bundel Liefdes verklaringen nou op my wag.

Ook Protea se bereidwilligheid om Leonard Nolens te publiseer, moet erken word. Dit is vir alle liefhebbers van die digkuns.

Leonard Nolens

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunnning van Die Burger)

Joan Hambidge - Buikspreek [Gedig]

Met elke leuenspreek of metafoor,
metonimia, horisontaal verdroom,

keer ek telkens terug na die oerakkoord
van dié klankbord, spitsig verwoord.

Eerder 'n ouijia-bord, 'n séance?
'n Oproep van dooie, geykte idees?

Of dalk: ek het gelewe vir dié leuen?
'n Stil aanwesige in 'n blou Versembleem?

Kleinterts, triestig en uvulagtig
klepper my verse kloekmoedig.

Verwerend teen voormalige vriende se venyn,
hou ek my digterlike hart van gode rein.

Riël Franzsen - Narokkong (2015)

Riël Franzsen - Narokkong. Protea Boekehuis, 2015. ISBN 9781485304104

Resensent: Joan Hambidge

I

Narokkong, die titel van hierdie debuut, aktiveer D. J. Opperman se gedig “Koggelbos” en Sangiro se verhaal “Koors”. In die publikasienota verneem ons: vir die siek kind in die verhaal is die narokkong ’n bringer van onheil, maar in die kind se koorsdrome word hy self ook ’n narokkong wat deur die giftige nabome gelok word. In Franzsen se bundel is daar ook ’n vreemde band tussen die outistiese kind en die voël wat alles met sy afsydige swart oë dophou en is dit nie altyd duidelik of die voël bedreiging of beskerming inhou nie.

Hierdie bundel ondersoek dan die verwikkelde verhouding tussen ouer en kind, en meer spesifiek die verhouding tussen die vader wat iets probeer wys word van die outistiese kind se leefwêreld. In hierdie opsig is die bundel dan ’n “eerste” oor hierdie onderwerp waaroor daar al etlike vakwetenskaplike artikels en belydende tekste bestaan.

Die bundel vertel die verhaal van die kind, maar dit roep dan ook vergelykings op met bundels soos die reeds genoemde Opperman se Negester oor Ninevé en Komas uit ’n bamboesstok. En E. W. S. Hammond se Doodsteek van ’n diabeet.

Die lewensloop en -lot van die kind in sy “uitkringende eie hel” (26) word dan geboekstaaf met die vader wat saam met ’n “veteraanpasiënt” leef (22).  Die vader se empatiese beskrywing van sy kind se lot word in “Denmar” (29) ’n wanhopige uitroep dat hý eerder hierdie pyn moes ervaar het.

In “Outisme II” (40) word die tweetalige woordeboek in ’n woordspel beskou. “Outeursreg” word opgevolg met “outjie” en nie outisme nie. In “Gebed” (41) lees ons:

As daar ’n god
vir outiste is
wat sirkels 
met vierkante
kan verbind,

asseblief:

’n Flits om iewers
in die hol stam
van ’n naboom
die nes se opening
te help vind.

Vlerke wat hoër,
vinniger en verder
as Swartoog
kan vlieg; in stiltes
en in stormwind.

Opperman se “Man met flits” praat hier saam en dit is dan duidelik dat gedigte telkemale deur die Opperman-aanslag ingegee is: spaars, min woorde; die soeke na die metafoor of simbool wat betekenis moet amplifiseer; die komposisie van die eenheidsbundel; en so meer. Ofskoon Franzsen min woorde in die genoemde gedig hier bo gebruik, is daar nog te veel uitsegging.

In “Tehuis vir outiste” (51), in ’n haikoe-aanslag, kry die digter iets besonders reg:

vinke bly kwetter
’n kolgans snater in vlug
die swane bly stom.

Dit is ’n bundel wat op ’n eerlike wyse verslag lewer van die verhouding met die kind – met ’n terloopse verwysing na ’n ander kind – en selfs die medikasie vermeld.

“Beseringstyd” (54) praat weer met Ernst van Heerden se aangrypende verse oor siekte. Hier vind ons ’n wrang slot:

jy bevind jou
in uitgelese geselskap
met meer dokters
as vriende.

En is God dalk die Groot Outis? “Prototipe” (56)  is ’n gedig met vaart: presisie, elke woord op sy plek.

II

Hierdie bundel neem die leser terug na Opperman se digkuns en sowel die openlike as versweë gesprek met hierdie uitstaande digter se hantering van voëls, suggestie, metafore en die outobiografie soos veral in die imposante Komas vergestalt. Die debuut het my ook weer laat nadink oor die struktuur van die eenheidsbundel. Dit het my geneem na Leon Strydom se studie Oor die eenheid van die digbundel – 'n tipologie van gedigtegroepe wat in 1976 by Academica uitgewers verskyn het.

Hoe gedigte by Franzsen op mekaar inspeel, is die sterk punt van sy debuut wat 'n (outobiografiese) storie vertel. Daar is inderdaad konsentriese sirkels, 'n soeke na 'n sentrum.

Dit sou die speurende leser ook loon om te kyk watter woorde/begrippe herhaal word.

Het ons in hierdie bundel, as ons Strydom volg, 'n siklus, serie of reeks?

Opperman het, soos ons uit Lina Spies en Edna Duedney se studies weet, siklusse geskryf – die beroemde en goedafgewerkte "Kroniek van Kristien" kan ons hier uitsonder.

III

'n Mens moet Franzsen se bundel as 'n debuut lees waarin die gesprek met Opperman, die siklus, metaforiek, die eenheidsbundel jou laat nadink oor die funksie van die "dominante reeks-karakter". Hierdie bundel tree, soos Daniel Hugo se Takelwerk, in gesprek met Opperman se oeuvre, of dan ’n bepaalde werkswyse.

Die gevaar in Franzsen se geval is dat Opperman bo sy bundel uittroon en dat die eenheidsbundel eise stel wat die debutant nog nie werklik kan hanteer nie. ’n Digter se ouderdom is nie sy werklike of chronologiese ouderdom nie; die ouderdom word vanaf die debuutdatum bepaal. Diederik koggel hierdie digter  indien ons “Koggelbos” lees.

Dit is wel 'n bydrae tot die genre van siektepoësie in Afrikaans.

Die dans om en om die binnekring is waaroor hierdie debuut handel met ’n handvol goeie verse.

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunnning van Litnet)

Kobus Lombard - Skadu oor die sonwyser (2015)

Kobus Lombard - Skadu oor die sonwyser. Protea Boekhuis, 2015. ISBN 978-1-4853-0302-2

Resensent: Joan Hambidge

'n Digkuns bestaan nie in wese uit digters nie, maar uit gedigte, wat in gesprek tree met verslike geesgenote.

J. Hillis Miller

Hierdie Namibiese digter se vorige bundels heet: Geknipte naelstring (2001), Tussen wysvinger en duim (2005) en Vlerke vir my houteend (2010). Die jongste bundel se titel is Skadu oor die sonwyser.

Die verhouding met die biologiese moeder en die aangenome moeder (en hiermee inbegrepe die verhouding tussen taal en die moederbuik), is al onder die loep geneem in sy vorige bundel. Lombard skryf aangrypende gedigte oor die dood soos hierdie klein vers opgeneem in Geknipte naelstring:

geen
boom
steek ’n gat
so grou
in die lug
soos ’n
sipres
oor
die
oop
graf
van
’n
kind (62)

’n Digkuns bestaan nie in wese uit digters nie, maar uit gedigte, wat in gesprek tree met verslike geesgenote, het J. Hillis Miller by geleentheid opgemerk. Gedigte het as’t ware ’n lewe van hul eie. Ook Neruda en Cussons beaam dit digterlik.

By Lombard is dit bepaald ook die geval. Bo­staande vers oor die dood van ’n kind neem ’n mens terug na Totius se lykdigte oor sý kinders. Die verhouding tussen moeder en kind – maar in hierdie bundel vanuit die perspektief van die kind – tree in gesprek met Rika Cilliers se kindergedigte. Totius praat eweneens saam in “Wag-’n-bietjie-bos” (27) en die hele tweede afdeling is ’n implisiete gesprek met die Totiaanse vergewe-en-vergeet-gedagte.

Die digter is ook landskapdigter, en die Namibiese landskap word in hierdie bundel beskryf. Daniel Hugo se bloemlesing Land van sonlig en van sterre (2004) is ’n belangrike skakel tot digters wat reeds oor hierdie besondere wêreld gedig het. Ook die skilders praat onbewustelik saam in die leeservaring. ’n Mens dink hier aan Adriaan van Zyl se besondere skilderye.

Die slotvers “Gobabis” (84) is ’n netjiese gedig:

die Swart-Nossob kronkel
soos ’n ou aar oor jou hand
die stof hang ’n kring
om die sweet van jou tiervelhoed
die vensters van jou oë is gebreek
jou mure skilfer soos oumensvel
die torings van jou kerke
steek gate in die reënlose lug
jou ongeskraapte strate
bedel soos loopneuskinders
tog ruik jy ná al die jare
steeds na vetkryt en na klei

Die datum (Januarie 2009) onderaan beklemtoon ’n herbesoek.

Veral oor hierdie landskap en sy mense lewer die digter tematies ’n bydrae. Die gesprek met die versaakte moeder word in hierdie bundel ’n betrokkenheid met die aarde aan wie ons ons beendere moet teruggee. En hieruit spruit die religieuse of metafisiese dimensie wat outentiek verwoord word.

Besonder aangrypend is die kinderblik (“Sondagskool”, 64) op die religieuse ervaring – en juis hierdeur kry die gedig ’n besondere wrang-ironiese bybetekenis. Dít wat die jong kind uit die Bybel leer, vertroos die ouer mens. “Kerkganger in Rundu” (63) se Bybel in sy hand lyk amper pienkrooi “soos die bloed van ’n geslagte lam” en die kleindorpse Koster – ’n vers wat weer Sheila Cussons oproep – kan vir ses dae lank rus. Die gebed is by Lombard ’n aanraking aan die soom van die kleed.

Die digkuns met sy spanninge en teleurstellings word ook verdig:

breek my kraal se drade
soos natgereënde wol (49)

Die pynlike spanninge rondom die afgetekende kind word in die derde afdeling beskryf met ál die onbeantwoorde vrae wat dit impliseer. Die alledaagse waarnemings en verliese word opgeteken en opgeskeur. Tog behou en stol die vers die ervaring. Herinneringe, nostalgie en musiekverwysings praat saam in hierdie aangrypende bundel waar die “ek” homself raam “tussen ander gesigte / iewers teen ’n off-white muur”.

Skadu oor ’n sonwyser is ’n delikate klein bundel; ’n optekening van ’n lewe en landskap, sober beskryf.

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunnning van Rapport)

Schalk Schoombie - Boomkastele (2015)

Schalk Schoombie - Boomkastele. Uitgewer: Human & Rousseau, 2015. ISBN 9780798167673

Resensent: Joan Hambidge

Hierdie roman gebruik bome as die skaduteks. Onmiddellik is ’n mens verlei om alles wat jy al gelees het oor bome op te roep. “Te klip om te boom” en op opwindende wyse word raaisels, vertellinge, brokke, koerantuitknipsels en urban legends saamgesnoer in een roman.

Dit vertel die verhaal – onder meer – van die afgetrede navorser se ontsteltenis wanneer sy buurman twee groot bome tussen hul erwe laat verwyder. Sonde met die bure. En die leser word algaande ál meer bewus van die ander verhaal. Wat nie so eenvoudig is nie. Boonop is daar in die stad ’n berugte Sirkelman aan die rondwoeker wat nes Banksy sy merk laat. Sy kunswerk is gegrond op Da Vinci se Vitruviaanse man . . . En daar is ’n misdaadverslaggewer op sy spoor. En ander mense wat ontspoor . . .

Dit is ’n roman vol intertekste: boomfluisteraars, kuberkrakers, die internet en scambaiters, slaapstoornisse, kettingbriewe, die superrekenaar (oftewel die “ewigheidsmasjien”), Boer soek ’n vrou, gesinsmoorde, parkour-skimme, road movies en die lewe in die stad. In hierdie opsig sluit die roman nogal aan by ’n ánder Johannesburgse roman: Harry Kalmer se ’n Duisend stories oor Johannesburg: ’n stadsroman. By Schoombie is dit “ ’n sprokie vir ’n stadsmens”.

Die sprokie in dié roman word ’n suspension of disbelief en alles wat die leser moet glo: van ’n man wat ’n boomhuis wil bou om te ontsnap tot ’n misdaadverslaggewer wat die ontglippende kunstenaar ontmoet en in sy alternatiewe wêreld (kyk die foto op bladsy 231) hom skuilhou en nes  internet-scammers ’n ondergrondse bestaan voer.

Daar is verwysings na Die fluitspeler van Hamelin, Alice in Wonderland, The Wizard of Oz, Robert Altman se rolprent The Player (1992) en natuurlik Jorge Luis Borges se Labirinte wat vir die leser kodes verskaf in dié roman wat moderne teoretici soos Patricia Waugh as “narcissistic fiction” beskryf. Daar is geweldig baie ironiese gapings, soos Linda Hutcheon dit noem en selfs ’n uitroepteken om die ironie te verduidelik.

Jy kan ’n sleutel neem en besluit hoe jy die grense gaan skuif en jou leeskoördinate gaan trek. Fokus ’n mens op Altman is die skryf- en bedrogproses daar en die moeilikheid wat jou inhaal  . . . Of kyk weer na die Bybelse verwysings (296) en die hel se vure . . . Dikwels is daar teenstrydige kodes of boodskappe soos dit is met ’n paranoïese teks (Elizabeth Wright se bruikbare term).

Die soeke na naam en identiteit (Hannes Moerdyk) teenoor anonimiteit in ’n moderne mediawêreld wat ons verbrysel onder aanslae is eweneens ’n deurlopende motief.

Dit is dan die wins van dié roman: die toespelings en sleutels, die boksie-binne-in-die-boksie, maar uiteindelik (vir my) is daar te veel kodes wat die teks oordadig maak.

Die werklike outeur is kennelik bewus hiervan, maar vir my gevoel sou die roman ook kon baat vind by ’n groter ironiese distansie en selfs sarkasme. Die prosa is dikwels te mooi in aanslag, en die besoeke aan hole of bose plekke mis die edge wat ’n skrywer soos Don DeLillo hieraan sou gee. Tietiekroeg is byvoorbeeld so ’n woord . . .

As jy hou van ’n boek vol stories-binne-in-stories, een wat jou iets wil vertel oor hóé die moderne wêreld nie meer kan aanspraak maak op Die Waarheid nie en daar vir elke gebeurtenis ’n ander weergawe bestaan, is dit bepaald jóú soort boek.

Ek het weer Altman gekyk. Hierdie roman mis die ratelslang in die boks van die fliek en die morele evaluasie wat Linda Hutcheon vereis in haar studie Irony’s Edge (1994) wanneer jy groot kwessies takel. Anders bly dit net ’n storie of ’n sprokie.

Hoogs leesbaar, ja en slim bepaald, but where’s the bloody horse? En moet ’n mens ’n GPS hê om al die roetes te volg? Of is die pad agtertoe ook die pad vorentoe?

Ouroboros.

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunnning van Rapport)

Joan Hambidge - Silwervis

JdL

Op ‘n aand vra ek jou

per sms die Afrikaanse

woord vir Carpenter.

Silwervis glip dit oor

die groen skerm

met ‘n wiki-beskrywing

van presies waar ons

hierdie spesie vind …

In ‘n gedig, onthou ek,

praat jy oor die jin & jang

van die silwerende vis.

Wie sal eerste soos ‘n vis

oor die skerm glip?

Betekenis gevang?

Mag ek ‘n boodskap

met slegte nuus oor jou

teruggooi op die Wikipedia

waar dit staan met sewe

horisontale pienk strepe

neffens ‘n Papierbek.

Gabriël J. Botma - Brothers in Armchairs (2015)

Gabriël J. Botma - Brothers in Armchairs. Sun Press, 2014. ISBN 978-1-920689-52-0

Resensent: Joan Hambidge

Gabriël Botma se boek is gegrond op sy doktorale proefskrif, maar word toeganklik aangebied vir sy lesers oor die kulturele stryde en skermutselinge by Die Burger waar hy as joernalis en kunsredakteur werksaam was. Sy boek is nie net ’n ontleding van een koerant se werksaamhede nie, maar ’n belangrike analise van die transformasie van die Afrikaanse dagblad en hoe joernaliste hulle moes verweer teen politieke eise.

As skrywer en resensent kan ek hierdie “underbelly” wat Botma vir ons opteken, beaam. Byvoorbeeld in die insigryke hoofstuk “The Ghost of W.E.G. Louw” bly die aanwesigheid van hierdie kunsredakteur ’n standaard waarna gestreef is etlike jare ná sy vertrek.

Botma bekyk die oorgang van een stelsel na ’n ander: die ou Suid-Afrika na die nuwe Suid-Afrika. Van apartheid na demokrasie; van sterk beheer tot groter deursigtigheid.

’n Mens lees hierdie boek soms met nostalgie en soms met verbystering. Jy onthou die werk van deurwinterde kunsredakteurs soos wyle Wilhelm Grütter en ’n man soos Johann Botha wat nie sou skroom om ’n resensie met vrae terug te stuur as hy van mening was dat jy “polities-korrek” wou wees nie. Jy onthou hoe nuanses verlore gegaan het met die Watervalberaad in 1989 en hoe André le Roux hom gedistansieer het van die ANC se boikot en hoe hy, volgens Botma, steeds ’n prys betaal vir hierdie ongewilde standpunt.

Die boek lees soos ’n roman. Daar is hofies wat jou letterlik van een stryd na die ander neem: van ’n joernalis wat gestriem word oor die Afrikaner se “kollektiewe skuld” tot die vraag in welke mate die kunsredaksie politieke kwessies aansny. Uiteraard gaan ’n teks die politiek van die dag aanspreek en hier is Antjie Krog, ’n gerekende skrywer, dan ook ’n persoon wat telkens ter sprake kom oor háár standpunte.

Die toeganklikheid beteken egter nie dat die skrywer nie kennis neem van belangrike teoretici en politici binne sy veld nie. Hy verwys na Edward Said en Albie Sachs. Hy betrek Habermas by implikasie. Hy noem redakteurs by name en daar is onderhoude gevoer met medewerkers wat op húl beurt persoonlike standpunte weergee. Hegemonie versus anti-hegemonie.

Dit is ’n boek wat in ons dae van ’n nuwe kulturele verset en opstand, soos die Rhodes-standbeeld se posisie aan die Universiteit van Kaapstad, ’n belangrike bydrae maak. Hy skryf oor die eis van die PAC indertyd om Jan van Riebeeck se standbeeld in die see te gooi (bl. 64). “Die plek en spelers sal voortdurend wissel / maar die spel word telkens in die tyd herhaal”, om Opperman aan te haal.

Hierdie studie is sober en boeiend. Dit is ’n tydsdokument wat in die aanslag nie nostalgies is nie, maar die leser soms laat verlang na ander dae wat duidelik nooit enkelvoudig was nie.

Vrees word aan die kaak gestel. Die spanning tussen Eurosentries en Afrosentries lyk vandag vreemd (bl. 75).

Die diskoers van krisis word ontleed in hierdie troebel tye en omdat Botma van vraelyste gebruik gemaak het, kan hy ’n respondent aanhaal én die tydvak kontekstualiseer.

Daar is vele tye wat ’n mens in die kantlyn ’n opmerking byskryf. Byvoorbeeld wys Botma tereg daarop hoé joernaliste by die kunsredaksie telkemale moes standpunt inneem teen politieke verwikkelinge omdat daar gevoel is “die kunste funksioneer apart van die politiek”. Hy wys ook op dapper joernaliste wat gevaarlike inligting “ingesmokkel” het en hoe die grootste gevaar van so ’n oorgangsperiode vrees is en hoe joernaliste onbewustelik selfsensuur begin toepas het.

Die belangrikheid van Afrikaans word eweneens aangespreek (bl. 127) en ook die standaard van die kunsredaksie. Gender-kwessies kom te berde (Anneke Keyter as die eerste vroulike redakteur, en lank daarna, Laetitia Pople), nes die impak van die postmodernisme met die afbreuk van die grense tussen hoë en lae kultuur. Belangrike tekste soos W.D. Beukes en J.C. Steyn se gesaghebbende Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990 vorm deel van die bronnelys. Die boek is in Engels geskryf, waarskynlik om aan te sluit by ’n wêreldwye debat oor die rol van die kunsjoernalis en die hibridiese rol van hierdie persoon wat dikwels op soveel stoele tegelykertyd moet sit.

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunnning van Die Burger)