Yvette Christiansë. Unconfessed. Kwela,
Resensent: Joan
Hambidge
Oor hierdie boek
is groot gewag gemaak en dit is o.a. bekroon met die ForeWord Magazine
BEA-toekenning en op die kortlys vir die Hemingway / Pen-prys vir ‘n besonderse
debuut. As digter het sy die aangrypende Castaway in 1999 gelewer.
Anne Landsman
van The devil’s chimney, ‘n boek wat die prys moet kry vir ‘n roman waarin
’suspension of disbelief ’ tot die uiterse gevoer word en Antjie Krog, digter
en skrywer van o.a. A change of tongue, word op die voor- en agterplat
aangehaal.
Die roman vertel
die verhaal van Sila van den Kaap, slawevrou van Jacobus Stephanus van der Wat
van Plettenbergbaai.
Was sy ‘n
moordenaar?
Sy is gevonnis
tot lewenslange tronkstraf op Robbeneiland waar sy klippe gekap het in die
kwarrie.
Negentiende-eeuse
tronkrekords is nagegaan en die Bleek / Lloyd-dokumente geraadpleeg om die
verhaal te vertel.
Nou is dit so
dat die leser onmiddellik wonder wat sou Dalene Matthee van die gegewe gemaak
het? En hierdie roman, interessant genoeg, verskyn op dieselfde tyd as Jeanette
Ferreira se Die son kom aan die seekant op, wat die epiese tog van Louis en
Martha Tregardt (sic) van die Kolonie tot by Delgoabaai nagaan.
Historiese
romans verg ‘n besondere talent. Die outeur moet getrou bly aan die historiese
feite, maar terselfdertyd die verbeelding inspan om aan die vertelling ‘lyf’ te
gee. Dikwels is die gevoelige romansier dan in staat om die hiate in die
historiese gegewe in te vul. Daar
bestaan ook epiese en liriese verse waarin die historiese blik gefiksionaliseer
word: ons dink hier aan Krog se vele verse oor geskiedkundige figure, veral oor
Lady Anne Barnard.
Die outeur is ‘n
buikspreker vir die diepste emosies en ideologie van sodanige karakter.
Dit spreek
vanself dat hierdie identifikasie met so ‘n figuur neerkom op ‘n sonderlinge
simpatie of ooreenkoms. Of die outeur wil die persoon aan die vergetelheid
ontruk.
Die titel
Unconfessed wil dus duidelik belemtoon dat die leser nie belydenis moet verwag
nie; of dat die vertelling nie as blote konfessie gelees moet word nie.
Distansie,
historiese beheer, e.d.m. word deur die titel gewaarborg.
Die boek is vlot
geskryf en Afrikaanse dialoog word weergegee met ‘n Engelse vertaling in die
teks sodat die leeservaring nie versteur word nie. Die kwessie van slawe en hul
posisie is tans in vele romans die tema van ondersoek. Trouens, veral wanneer
‘n vrou oor ‘n ander vrou skryf, kom daar sowel politieke as feministiese
kwessies na vore. Die skrywer vir die rekord is self ‘n bruin vrou, wat hierdie
teks des te meer ironies en ‘’aanvaarbaar’’ maak. Wanneer ‘n man hierdie
onderwerp sou aanpak, mag daar verskuilde agendas wees, meen sekere feministe.
Vir my is die
sonderlinge bydrae van hierdie roman die ontsettende beheer. Die boek word deur
‘n bedrewe, bykans gedistansieerde
stylaanbod gekenmerk wat die emosionele impak van kern-oomblikke sterk
laai. Daar is eweneens iets digterliks in die aanbod, en die skrywer self ‘n
knap digter, trek die leser by die binnespraak in. Die oorgang van die
bewussynstroom na die dialoog of buite-waarnemings word oortuigend hanteer. Die
mymeringe in Afrikaans word sonder breuke in Engels weergegee sonder dat
steur.
En wat het met
haar uiteindelik gebeur?
Die verhaal
eindig onbeslis met die uiting dat dat ‘n wens ‘n verhaal is wat nêrens het om
heen te gaan nie…
Dit is dan die
verhaal van ‘n vrou wat haar hart as haar grootse vyand beskou en ten slotte
wonder ‘n mens of dit funksioneel was om hierdie binnespraak-uiting twee maal
te herhaal. Veral omdat dit vroeër – by herhaling – weergegee word (p. 336).
Of wou die
skrywer die nie altyd normale binnesspraak so vergestalt?
Sila teenoor
haar medespelers, Oumiesies, Van der Wat en Theron, lewer kommentaar op die
rassegeskiedenis van hierdie land.
Kwela boeke moet
geluk gewens word met hierdie boek wat soveel internasionale aansien verwerf het en vir die kenner van die
postkoloniale diskoers ‘n wonderlike leeservaring sal wees. Om in die New York
Times gunstig vermeld te word, is ‘n uitsonderlike prestasie.
Die hele kwessie
van boosheid en die kompleksiteite rondom moord en vergelding word tans deur
die Koos Sas-debat opnuut weer na vore gebring.
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die Burger geplaas.]
