Vladimir Nabokof: Deel I
Joan Hambidge
Ingrid Winterbach se jongste roman, Die boek van toeval en toeverlaat, is ‘n
magistrale roman. Soos ‘n hotnotsgot op ‘n jazz-plaat draai hierdie roman op sy
eie intertekste en inbuigings. ‘n Sirkelgang van belangrike tekste word hier
opgeroep.
De Sade. Kafka. Henry James. Vladmir
Nabokof. Thomas Pynchon. Etienne Leroux. Om die belangrikste name uit te
sonder.
My volledige en uitgebreide resensie het verskyn op Litnet se Seminaarkamer, en kan ook elders op hierdie blog gelees word. Hierdie kantlyn
wil die leser neem na ‘n belangrike interteks: Vladimir Nabokof.
Een van die belangrikste boeke in my
besit, is Fredson Bowers se Vladimir
Nabokov – Lectures on Literature – met ‘n inleiding van John Updike wat in
1980 verskyn het. ‘n Pragtige, stoetse hardeband wat toe ‘n skamele R30 en
enkele sente gekos het.
‘n Goeie skrywer is ‘n goeie leser. Wat
‘n skrywer in sy/haar vrye tyd lees of bestudeer, verraai ‘n skryfgewoonte. Wie
bestudeer Nabokof in hierdie lesingreeks?
Jane Austen se Mansfield Park, Charles Dickens se Bleak House, Gustave Flaubert se Madame Bovary, Robert Louis Stevenson se Dr Jekyll and Mr Hyde, Marcel Proust se “The Walk by Swanns’s
Place” en Kafka se Metamorphosis.
Ek besit die volledige Nabokof. Selfs
die humoristiese Pnin. Ek ken die
meeste onderhoude wat met Nabokof gevoer is waar mevrou Nabokof bysit en die
gang van die onderhoud bepaal. Sy het help vertaal aan sy belangrikste romans.
Nabakof word dikwels onthou om Lolita veral – wat o.a. magistraal deur
Stanley Kubrick verfilm is met Shelley Winters, Peter Sellers en James Mason in
die hoofrolle van die stadig-lopende rolprent van ‘n man se begeerte tot ‘n
jong verleidster. (Die latere weergawe met Jeremy Irons banaliseer die gegewe.)
Die roman handel egter oor meer: dit is ‘n vernietigende analise van die
Amerikaanse kultuur en die soeke na sin binne ‘n materialistiese wêreld.
In
Peter Quennell se versamelstukke oor Nabokov, word daar vertel hoe die skrywer
en sy vrou nie genoeg geld had om ‘n huis te kon bekostig in die VSA nie, maar
telkens in hul huisoppas-ervarings gesoek het na die woning wat iets van hul
Russiese afkoms sou weergee en die emigré-toestand sou verlig.
Die lesingreeks – is oor die 385 bladsye
– met belangrike inligting van hoe Nabokof gelees en dus by implikasie geskryf
het. Speurend, noukeurig, met ‘n oog vir elke besonderheid: hy teken ‘n kaart
vir die reis in Ulysses.
In Nabokof se Pale fire word die leser onder die indruk
gebring van die outeur se vermoë tot komposisie. Dieselfde geld Winterbach se
jongste roman: alles beweeg in ‘n sirkelgang soos die kronkels van ‘n skulp,
agtertoe, vorentoe, afhangende van hoe jy dit benader. Met elke wending, kom
iets by. Word ‘n nuwe interpretasie op ‘n saak of kwessie gegee. Jy is immers (waarskynlik) besig met ‘n
roman-in-wording...
Die roman dwing die leser na die
belangrikste pre- en modernistiese tekste in die letterkunde. Tekste wat
geskryf is op belangrike oorgangstydperke in die letterkunde en wat ‘n nuwe
moderigting of –denkrigting aankondig.
Wat hierdie boek uiters leersaam maak –
vir die dosent veral dan! – is die eksamenvrae wat Nabokof opgestel het. Om dit
sagkens te stel: ek dink min dosente (en studente) in die letterkunde sal
hierdie vraestelle slaag.
Byvoorbeeld: "Discuss Flaubert’s use of
the word “and”.
of
“What had Emma read? Name at least four
works and their authors.”
of
“Why did Dickens need to give Esther
three suitors (Guppy, Jarndyce and Woodcourt)?”
In die kleinste besonderheid is daar
gelees en geanaliseer en in Nabokof se woorde:
“We are liable to miss the best of life if we do not know how to tingle, if we do not learn to hoist ourselves just a
little higher than we generally are in order to sample the rarest and ripest
fruit of art which human thought has to offer (p. 382).
Nabokof is gebore 1899. Sy familie was
aristokrate en 1919 moes hy weens die politieke omstandighede in Rusland, na
Engeland uitwyk. Hy het aan Cambridge studeer en daarna in Duitsland en
Frankryk vertoef tot in 1940. Sy akademiese deurbrake het egter in die VSA
gebeur toe hy aan Wellesley Kollege klasgegee het (1941 – 1948) en later aan
die gesogte Cornell, te Ithaca (1948 – 1958).
Met Lolita (1955) het hy ‘n internasionale deurbraak gemaak wat
waarskynlik deur min skrywers geëwenaar is.
Bibliografie:
Peter Quennell se versameling van
kundige essays deur ander: Vladimir
Nabokov (William Morrow & Co., New York, 1980.)
Nabokov se Lectures on Literature (Wedenfeld and Nicolson, New York. 1980).
Fredson Bowers het die teks versorg en die inleiding is behartig deur John Updike.
Na Deel II
Na Deel II
[Hierdie resensie word met vriendelike
vergunning van Die Burger, “Kantlyn” geplaas.]
