Friday, February 22, 2013

The Obituary Tango: A Selection of Writing from the Caine Prize for African Writing 2005 (2005)



The Obituary Tango: A Selection of Writing from the Caine Prize for African Writing 2005Jacana Press, 2005. ISBN 1 77009 2110.

Resensent: Joan Hambidge   

Hierdie versameling tekste is waarskynlik ‘n tydsdokument. ‘n Leser sal oor ‘n paar jaar van nou die pragtige “The obituary tango” van Jamal Mahjoub weer kan lees en besluit oor die waarde van so ‘n teks wat iets weergee van die Afrka-mens se ervaring binne ‘n Westerse samelewing.

Die storie moet tussen 3 000 en 15 000 woorde lank wees, die skrywer moet van Afrika wees, en die geldprys beloop 15 duisend dollar!

As die werk vertaal is, kry die vertaler boonop ‘n deel van die prysgeld (goed so!) en die bedoeling van die prys is om gehalte binne Afrika-letterkunde te promoveer.

Waarom, wonder ‘n mens, is die Mahjoub, wat nie die wenner was nie, se verhaal gebruik vir die titel van die boek? “Monday morning” van die Nigeriese skrywer Segun Afolabi het met die prysgeld weggeloop en Muthal Naidoo, van Suid-Afrika, was ook op die kortlys.

Elke letterkunde het ‘n bepaalde tradisie en ek is beslis geen kenner van Afrika-letterkunde nie. Vir my moet ‘n kortverhaal ‘n begin, middel en einde hê, rondom ‘n intrige wentel. En die taalgebruik van die kortverhaal is dan ook dikwels na aan die digkuns: bondig, gelade. Edgar Alan Poe, O’Henry, Aucamp, De Vries, e.a. het die belangrike (implisiete) modelle geskep vir hierdie leser se taksering van die kortverhaal.  “The obituary tango” het wel genoeglike oomblikke gehad.

In “Aunty and ma” word ‘n soort Faulkner-agtige “As I lay dying”-gesprek weergegee. Die dooie word aan die woord gestel met sy menings oor sy familie en sy moordenaar.

(En nou ‘n bietjie aan die pruttelrige kant: waarom as die woord jislaaik verskyn in “Aunty and Ma” (van Muthal Naidoo) word dit Yislaaik gespel?)

Dis ‘n knap vertelling waarin verskeie konsepte soos karma en reïnkarnasie die verhaal help dra.

Tolu Ogunlesi se “To a Cartoonist” aktiveer die debakel rondom die strippe rondom Mohamed en die effek van satire. Hierdie Nigereise skrywer ondersoek die effek van hierdie omstrede strippe op sy liefdesverhouding. Met die ontdekking daarvan het sy verloofde hom verlaat en hy maak oënskynlik ‘n objektiewe analise van die effek hiervan; maar dan kom die onverwagse slot en hierdie sterk gestruktureerde verhaal: hoe sal jy maak om jou geliefde terug te kry?

Die boek word inderdaad ‘n reis deur Afrika. Ek dink hier aan ‘n verhaal soos “tropical fish” van Doreen Baingana waarin die verteller verwys na Makerere Universiteit wat beskou word as die Harvard van Afrika. Ook vanuit die perspektief van die swart verteller hoe ‘n wit mens ervaar word!

Met ‘n verwysing na Idi Amin, natuurlik ook in die verhaal.

Dit sou terloops belangrik gewees het om uitvoerige endnotas te verskaf vir begrippe of woorde in vreemde tale!

Dis deesdae die gebruik veral in tekste waar Afrikaanse - of Moeslem-woorde gebruik word. ‘n Mens dink hier aan Rozena Maart se Rosa’s District 6 waar die glossarium die leser se oë oopmaak vir verhulde kodes in verhale.

bazungu
bayaye
muzungu

Ensomeer.

Dikwels kan ‘n mens by implikasie ‘n afleiding maak; ander kere is jy nie heeltemal seker nie.


[Hierdie resensie word met vriendelike vergunning van Die Volksblad geplaas.]