Monday, March 25, 2013

Chris Bohjalian - Trans-sister radio (1998)



Chris Bohjalian. Trans-sister radio. Harmony Books, 1998. ISBN 0 609 60407 4.

Resensent: Joan Hambidge

Chris Bohjalian se vorige romans Midwives, The law of similars en The water witches het baie gunstige reaksie by die kritici in die VSA ontlok. Trans-sister radio (met 'n nogals uitlokkende omslag: 'n naakte vrou se gekruiste voete word versier met 'n madeliefie...)

Die roman spreek die gender-debat aan, en meer spesifiek, transseksualisme. Allison Banks, 'n geskeide onderwyseres,raak verlief op die professor, Dana Stevens, wat 'n somerkursus in letterkunde en film aanbied. Haar dogter, Carly is verheug oor haar moeder se nuutgevonde liefde, terwyl die eks-man, Will nie heeltemal plesierig op sy vrou se nuwe liefde reageer nie.

Die probleem is nie net 'n outydse liefdesdriehoek nie, maar die feit dat Dana in wese 'n vrou is. S/hy is alreeds gereed vir 'n geslagsveranderingoperasie.

Trans-sister radio is 'n toepaslike titel vir 'n roman waarin gender, identiteit en die politiek van geslagsdiskoers behandel word. Die gemeenskap se hoon en vooroordeel kom ook aan bod en die vraag ontstaan: wat is gender? Wat is seksuele voorkeur? Waarop het Allison verlief geraak? Op 'n sosiale konstruksie of die “werklike” mens? June Singer se puik Jungiaanse studie Androgyny (Routledge & Kegan Paul, Londen, 1977) verskaf vele sleutels vir die begryp van hierdie spanninge in die mens.

Tereg word die roman in Vermont gesitueer, daar waar Amerikaners al gehoor het van liberaler idees en steeds uiters konserwatief optree. Die roman bewys die verskil tussen sosiale kondisonering en persoonlike behoeftes. Nou onlangs het 'n foonmaatskappy in Boston 'n spesiale toilet vir 'n transseksueel ingerig; maar dit, helaas, beskerm so 'n indiwidu nog lank nie teen diskriminasie en persoonlike ellende nie.

Al die rolspelers kom aan bod en dit gee 'n komplekse perspektief op die gegewe. Die vader werk vir 'n radiostasie en die verhaal word telkemale voorafgegaan met 'n radiotranskripsie. Dit skep distansie op die emosionaliteit van die vertellers en bevestig die verlede tyd van die ervaringe. Ons lees dus die indrukke aprés le deluge.

Die leser word blootgestel aan die gemeenskap se kleinlike vendettas en die verhouding beleef uiterse spanning onder die volgheoue kritiek van die gemeenskap. Trouens, konvensie se rol in geslagsdiskoers word hier goed uitgelig. Seuntjies dra blou; meisies pienk - al was dit tydens WOI andersom.

Die einde is nie aangenaam nie, maar die leser weet dat alles hier afspeel op 'n tragiese, onvermydelike slot. Die wetenskap mag radikale veranderinge meebring, maar die gemeenskap neem lank om dit te aanvaar of institusionaliseer. Hierom is die radiodrama se titel All things considered. Juis omdat soveel in ag geneem moet word.

Die roman is goed geskryf en veral rolspel en sogenaamde gender-disforia word helder belig. Die roman kry 7/10.

The human stain van Philip Roth bly die roman van die jaar 2000.

[Hierdie resensie word met vriendelike vergunning van Beeld geplaas.]