Deel VI
I
Die vroue van Tennessee Williams is vroue in eie reg. Sterk en eerlik beskryf.
By Williams is daar geen misogonisme te bespeur nie. In 'n vorige inskrywing is daar uitgewys dat dit onmoontlik is om 'n onbevange of "skoon" lesing van 'n film te maak. Akteurs beweeg van verskillende films en weens sosiale media (onderhoude) word 'n rol bepaal deur buite-inligting.
In die film-kommentaar op Dr Zhivago, David Lean se briljante epiese film van 1965 (gebaseer op Boris Pasternak se roman), maak Rod Steiger as Komarovsky die volgende belangrike stelling in die dokumentêr, wat as 'n ekstra te siene is: toneelspel is soos terapie. Hy verwys ook na Freud en wáárom Lara nie kan wegkom van hierdie man, haar moeder se minnaar, wat haar emosioneel en seksueel verrinneweer het nie. Steiger wys egter daarop dat hy haar ook lewenswaarhede leer: bly weg van die naïewe, emosionele Pasha.
As dit van toneelspel gesê kan word, is dit waarskynlik tersaaklik vir die dramas van Tennessee Williams. Hy keer telkens terug - in verskillende gedaantes - na sy ouerhuis met 'n afwesige vader, 'n manipulerende moeder én geknakte suster.
In The glass menagerie (1944) kyk Tom terug na sy Freudiaanse familieromanse net soos Williams telkemale in al sy dramas iewers blyke gee van hierdie disfunksionele ruimte wat hom gemaak het as skrywer, maar verwond het as mens. Battle of angels (1940) is 'n titel van een drama, en Something Cloudy, Something Clear (1981) is 'n memorie-stuk oor sy herinneringe aan die veertigerjare.
II
My mentor, wyle professor HJ Snyman, skrywer van Mirakel en muse, het by herhaling opgemerk dat Williams, nie Arthur Miller of Eugene O'Neill nie, die grootste dramaturg uit die Amerikaanse tydvak is.
Destyds kon ek dit nie begryp nie, maar met elke herbesoek - soos die jare aanstap - van Williams is Long day's journey into night (O'Neill) en Death of a salesman (Miller) uitstekende dramas - maar die werklike meervlakkige insig in die menslike psige teen die agtergrond van die politieke en sosiale werklikheid, kon Williams met een sin ontsluit. Hierom is elke woord belangrik. As die gehoor lag en die dialoog versmoor, herhaal jy dit, want dit is 'n belangrike opmerking wat later gaan reverbereer in 'n slot of aksie. Aldus Christian Slater in gesprek met Jessica Lange en Natasha Richardson oor Williams (Interpreting Tennessee Williams (Working In The Theatre #331) - YouTube. Besoek 15 Januarie 2021).
III
Williams se karakters is mense. Ambivalent soos Lara wat aangetrokke voel tot haar ouer minnaar en hom wil doodskiet en later teenoor Zhivago bely sy wens sy het hom nooit ontmoet nie.
Daar bestaan terloops 'n weergawe van A streetcar named desire (1951) waar Blanche wegloop met Stanley. 'n Moontlikheid ja, want sy voel aangetrokke tot hierdie laerklas brutale man wat haar uiteindelik verkrag.
Williams kon egter nooit 'n werklik openlike gay karakter skep in sy dramas nie.
Wel is daar toespelings op lesbiese vrouens: Night of the iguana (1961) waar die onderwyseres kennelik 'n oog het op die jonger meisie vir wie sy oppasser speel.
In 1979 word Williams vereer in die American Theater Hall of Fame. En vandag nog word hy opgevoer in veral Londen en New York.
Spieëls loop regdeur al die films, en die invloed van Williams op die Coen-broers se Barton Fink(1991) is onmiskenbaar daar. Die twyfelende skrywer wat New York verlaat en in Hollywood beland, en die soektog na die ware suidelike skrywer.
© Joan Hambidge
