Attila József - Suburban night and other poems (A New translation by Iván Kovács) (2016)

Attila József - Suburban night and other poems (A New translation by Iván Kovács) CreateSpace Independent Publishing Platform, 2016. ISBN 9 781 540 367 013

Resensent: Joan Hambidge

And my entire ancestry stands written on my brow

I

Iván Kovács is gebore in Hongarye, skoolgegaan later in Switserland en is veral bekend vir sy spirituele teks The path to higher states of consciousness (2014). Suburban night and other poems is 'n vertaling van die digter Attila József, gebore op 11 April 1905 in Boedapest se gedigte.

Aanvanklik 'n Kommunis, later ontnugter met alle vorme van -ismes, ondersteun hy steeds die leefwêreld van die “downtrodden”.

In sy lewe het hy sowat 700 gedigte geskryf wat volgens die vertaler goed, baie goed en selfs uitstaande is. Hy sterf op 3 Desember 1937 en dit is onseker of hy aan selfdood of in 'n ongeluk dood is. Hy behoort dan ook tot die kategorie van jong gestorwenes wat eers nadoods erkenning geniet.

II

Uit die wêreld van die Oos-blok en Slawiese lande ken ons bittermin. Ons weet van digters soos Czesław Miłosz, 'n Pool wat die Nobelprys in 1980 verower het; ons ken die tekste van Milan Kundera en Žižek se kulturele analises vanuit 'n Lacaniaanse/Marxistiese versnit.

Dan is daar Freud. Freud in Wenen - in die stad wat die Ooste en Weste byeenbring.

Hier is dan ook 'n huldigingsvers vir Freud met sy tagtigste verjaarsdag: “That which you hide in your heart” (82). Die Danube is ook hier, daardie simboliese rivier in soveel liedere, musiek en gedigte vereer. Dit is 'n sentrale vers waarin die digter 'n historiese en persoonlike bestekopname maak. Hy kyk terug na die invloed van sy ouers met die wete dat alles tydelik is (“the transience of my body”, 84). Maar juis omdat die digter die bloedige en pynlike geskiedenis (“bloodstained past”) kan neerskryf, word hy vermenigvuldig.

III

Vir die leser wat vergelyk, kan die internet besoek word. 'n Boek wat in 1966 uitgegee is in Londen kan hier gevind word. Hier vind 'n mens 'n pynlike selfanalise van die digter en verskillende vertalers wat sy werk weergegee het soos o.a. soos die bekende Michael Hamburger.

Ons lees o.a. van die oorlog wat uitgebreek het toe hy negejaar oud was en hoe hout en kool moes steel om aan die lewe te bly:

War broke out when I was nine and our lot became progressively worse. I did my share of queuing. There were occasions when I joined a queue at the foodstore at nine o'clock in the evening and just when my turn was coming at half past eight the next morning they announced that all the cooking fat had gone. I helped my mother as best I could. I sold fresh water in the Világ Cinema, I stole firewood and coal from the Ferencvéros goods station so that we should have something to burn. I made coloured paper windmills and sold them to children who were better off, I carried baskets and parcels in the Market Hall, and so on. In the summer of 1918 I had a holiday in Abbazia on the Dalmation coast under the auspices of the King Karl Holidays for Children Fund. My mother was now ill with a tumour of the uterus and I applied on my own for assistance from the National Council in Aid of Children. So I went to Monor, and spent a short time there. Returning to Budapest I sold newspapers and I trafficked like a little banker in postage stamps and, later, in the white and yellow inflation money. During the Rumanian occupation I worked as a boy waiter selling bread in the Café Emke. I was at the same time attending secondary school, having passed the five classes of elementary school. (Attila József / Poems. Besoek 21 Februarie 2017).

Kovács transporteer sy weergawes goed na Engels en hierdie leser ónbekend met die oorspronklike taal, vind die gedigte meelewend en helder.

Benewens die poltiek-gerigte verse, is daar ook gedigte oor die natuur soos “March” (77):

The trees, like shopkeepers,

Display their buds ...

Hierdie ontwaking - bekend aan die Europese digkuns - word uitstekend weergegee.

Vir hierdie leser is die donker, melancholiese verse aangrypend soos “We humans ...” (76) waar die spreker die volgende wil:

I am inclined to set the cemetery on fire.

In die aangrypende selfportret “Without hope” (67) beskryf hy homself soos volg:

My moustache spreads like a fat caterpillar

Above my mouth with its fleeting taste.

My heart aches, my words have cooled off.

Trying to share them appears a waste –

Selfs al sou die leser niks weet van die tragiese lewensgeskiedenis en lotgevalle nie, dra die gedigte 'n sterk boodskap van uitsigloosheid oor. Sowel die moeder as die vader kon hom as kind nie versorg nie en is, ironies genoeg, vernoem na Atilla die Hun.

As digter word hy aangekla van blasfemie toe 'n gedig in 1924 “oortree”. Dit lei tot 'n hofsaak met vonnis van 8 maande tronkstraf en 200 000 krone as verdere straf. Gelukkig word dit opgehef, weens mense wat vir hom opkom en ironies genoeg lei dit tot negatiewe publisiteit wat die digter bekend maak. Sy gedig “With a pure heart” lei tot 'n ander fracas: hy word uit die universiteit geskop weens die boodskap van die vers. Die politieke “aanklag” moes bepaald vir die lesers te na aan die been gesny het: hier het 'n mens 'n jong mens wat wys op die ellende van 'n sisteem wat hom versaak het. Hy studeer wel later aan die Sorbonne waar hy Cocteau en Apollinaire ontmoet.

Later in sy lewe ontmoet hy ook vir Thomas Mann.

In die inleiding wys die vertaler ook op sy fragiele psigiese toestand en sy besoeke aan 'n sanatorium. Sy bemoeienis met die lot van werkers het in alle waarskynlikheid ook sy psigiese toestand versleg. Hy het eweneens 'n geliefde verloor weens 'n klasverskil.

Oor sy einde kan 'n mens waarskynlik net wonder: was dit 'n ongeluk, of is alle ongelukke uiteindelik 'n onbewuste begeerte om te sterf? Ek is die mening toegedaan dat laasgenoemde die geval is.

IV

Die vertaler wys op die slaggate met die vertaling. Hy is Hongaars magtig, self 'n digter en dus volledig in staat om die gedigte reg te vertolk.

Veral die unieke idiome van 'n bepaalde taal is die uitdaging vir 'n vertaler (28). 'n Mens moet ook besef dat die moderne vertaler iets van die outydse skryfstyl probeer vasvang, 'n verdere probleem. 'n Gedig uit 1922 werk met 'n ander stylaanslag as 'n (post)modernistiese vers van nou.

We’re the Sons of Life,

The heroes ordained for the fight;

Once we get moving on this Old Order

They’re sure to be crushed by our right

(“March for young lives”, 39).

Behalwe vir die kulturele rekonstruksie, moet die leser ook die stilistiese of retoriese strategieë van die tyd probeer bepaal. Waarskynlik is die uitroepe ook deel van die tyd: die aanspreek van die werkers wat die gedigte lees waarin hul lot bekla word.

Vir my is dit 'n boeiende bundel wat my bekendstel aan 'n digterlike wêreld wat ek al stuk-stuk per reise verken het.

Die bundel is pragtig uitgegee, en kan bestel word van Amazon.com of takealot.com of loot.co.za

(Hierdie resensie word geplaas met vriendelike vergunning van FineMusicRadio)