Saturday, May 30, 2015

David Attwell - J.M. Coetzee and the Life of Writing (2015)


David Attwell - J.M. Coetzee and the Life of Writing. Jacana, 2015. ISBN 978 1 4314 2153 4.

Resensent: Joan Hambidge

David Attwell is ‘n gesiene literator, verbonde aan York Universiteit en ‘n voorste Coetzee-kenner. Ons dink hier aan Doubling the point (1992) met essays en onderhoude wat die weg gebaan het vir talle navorsers.

My gevoel oor Coetzee was nog altyd ‘n komplekse een: enersyds gebruik hy die werklikheid of lewe as ‘n vertrekpunt wat hy daarna inkleur en verander met komplekse fiksionaliseringsprosesse. ‘n Mens dink hier onvermydelik aan die magistrale roman The Master of Petersburg waarin Dostojefski die basis vorm waarteen Coetzee homself posisioneer. Andersyds negeer hy hierdie verband tussen lewe en fiksie.

En die kodewoord is hier kompleks, want ‘n letterkundige teks is nooit op ‘n een-tot-een vlak gelyk aan die werklikheid of die representasies daarvan nie. Imraan Coovadia se polemiese reaksie ‘n tyd gelede op die lewe van Coetzee het dit immers bewys toe Ian Glenn met klinkklare feite gekom het en hom verkeerd bewys het op Litnet. Die punt is egter: wanneer ‘n skrywer self ‘n persoonlike mitologie skep van “privaatheid”, dan skep dit paradoksaal juis meer gissinge. Veral romansiers begryp dit: kyk maar net wat maak Julian Barnes nie alles met Flaubert in Flaubert’s parrot (1982) nie.

In 2003 verower Coetzee die Nobelprys vir letterkunde en aan die UK is daar die Coetzee Collective. Min moderne skrywers het soveel aandag van kritici geniet as Coetzee self en die meeste van hierdie ingeligte of ideale lesers is deurgaans besig met ‘n (besitlike) gesprek met mekaar.

Attwell is duidelik daaroor dat ‘n mens hierdie studie, ‘n kritiese biografie, moet saamlees met die kreatiewe tekste van JMC.  Die outeur is uitgesproke daaroor dat nie alles van Coetzee se lewe tot uiting kom in sy werk nie en die bestudering van manuskripte in die Harry Ransom Sentrum aan die Universiteit van Texas, te Austin was die ondersoekterrein – net soos US se dokumentasiesentrum vir die Opperman-navorser die sentrale navorsingsentrum is.

Wat is “off stage” en wat is “centre stage”? Attwell het begin as ‘n MA-student onder Coetzee se begeleiding: hierna volg Doubling the Point (1992) en J.M. Coetzee: South Africa and the Politics of Writing (1993).

Die bonuspunt van hierdie boek is dat dit uiters vlot en toeganklik geskryf is. Attwell verwag dat die leser Kannemeyer se biografie (J.M. Coetzee: ‘n Geskryfde lewe, 2012) ken en hy fokus op die ragfyne drade tussen (die) lewe, intriges (soos sensuur) en die skryfproses. Die skrywer se taalidentiteit, wisselend tussen Afrikaans en Engels, word aangespreek. Coetzee se beroemde (berugte?) uitspraak teen Gordimer dat ‘n mens alleenlik krities mag wees oor Afrikaans en die Afrikaner as jy self een is, word ondersoek (43). Coetzee is ‘n histories gesien ‘n “Afrikaner”, ‘n persoon wat altyd met my vlot in Afrikaans gekommunikeer het as toenmalige kollega aan die UK. Sy taalidentiteit, nes al die ander “wisselinge van lywe”, is die voortdurende spel wat JMC met sy publiek speel as die enigmatiese, nie vaspenbare verkleurmannetjie. Dalk die beste voorbeeld van hoe ‘n skrywer homself kan “herskep”, ‘n nuwe identiteit kan skep? Van rekenaar-fundi, linguis tot gerekende postmodernis; ook dalk faux-biograaf.

En Attwell hou al die balle in die lug soos ‘n bedrewe jongleur. Hy skep moontlikhede, posisies, hy haal aan, hy wys op feite en latere implikasies in die skryfwerk.

Vir my is ‘n aangrypende afdeling oor die rol van sy moeder en hoe dit beslag gekry het in Age of Iron. Die pynlike verlies aan die moeder en die kartering van haar onregverdige posisie binne die gemeenskap met ‘n man wat haar nie genoegsaam kon ondersteun nie, word uitstekend ontleed. Juis hierom dan die erkenning aan die moeder by die ontvangs van die Nobelprys.

‘n Groot skrywer is altyd veel te danke aan sy lyfkritikus wat sy lewe, dokumente en uiteindelike werk verstaan en goed kan verpak vir ‘n leserskorps. So ‘n kritikus is uiteraard altyd die Ideale Leser, daardie een waarvan Wolfgang Iser praat.

Daar word afdrukke van notaboeke gegee en die migrasie tussen teks en lewe, ander tekste en eie tekste, vind dan beslag op “geleende” eksamenboeke van die Universiteit van Kaapstad. Waarskynlik omdat skryf uiteindelik ‘n proses van self-eksaminering is …

Miskien sou ‘n mens meer wou sien oor die verhouding met Paul Auster en hul uitruiling van idees? Die sentrale idee van hierdie studie is weliswaar die “face to face” met JMC. ‘n Skrywer wat telkemale ten spyte van persoonlike ellendes, soos die tragiese dood van ‘n kind of ‘n non-funsksionerende vaderfiguur, ‘n indringende en komplekse roman skryf. Mites rondom die outeur se vertrek na Australië word die nek ingeslaan. Die beplanning rondom sy vertrek het lank voor die ANC se kritiek op Disgrace gekom. Vir hierdie leser is Coetzee op sy beste in die reeds genoemde Master of Petersburg en In The Heart of the Country.

Dit is ‘n manjifieke boek. Met J.M. Coetzee as die formidabele akteur en David Attwell as die regisseur én souffleur. Hierdie boek analiseer die “inner workings” van ‘n belangrike skrywer.

(Hierdie resensie word met vriendelike vergunnning van Beeld geplaas)

Wednesday, May 20, 2015

Piet du Toit & Wanda Smith – Stylboek (2015)


Piet du Toit & Wanda Smith – Stylboek: Riglyne vir paslik skryf. Protea Boekehuis, 2015. ISBN 978 1 4853 0 114 1

Resensent: Joan Hambidge

I
Die jongste Stylboek van Piet du Toit & Wanda Smith is ‘n gevaarlike boek om te resenseer. Jy mag dalk in ‘n volgende uitgawe van hierdie omvattende en herbewerkte uitgawe verskyn as ‘n voorbeeld van hoe ‘n resensie nie behoort te lyk nie!

Dit is ‘n boek wat hierdie resensent sonder skroom of omhaal van woorde wil aanbeveel vir elke rubriekskrywer wat nie besef hoe ‘n skril, aanmatigende of betigtende toon juis jou leser vervreem nie of ‘n resensent wat met geykte stellings en kitsklaar waardeoordele ‘n boek kis, moet nadink oor die implikasies van skryf.

Hoe jy moet waak teen die argumentum ad hominem wanneer jy polemiseer en welke retoriese strategieë ingespan word om ‘n jou opponent belaglik te maak en hoe jy uiteindelik presies die teenoorgestelde effek bewerkstellig.

Die boek is besonder mooi uitgegee met potloodflertse op die buiteblad wat waarskynlik subliminaal wil oortuig dat skryf met die hand (en potlood) beteken dat jy terugkeer na die oorspronklike teks, uitvee, nadink …

Begrippe soos styl, duidelik skryf, teksbou, bondige formulering, die gepaste toon, aantreklike aanbod en die aanbod van navorsingstekste (vir  elke dosent wat worstel met nagraadse studente se onvermoë om te kan skryf), word netjies uitgepak. Elke kwessie word teoreties begrond met kundige en teoretiese verwysings wat die handleiding ‘n sterk basis gee.

Om binne ‘n koerantbespreking elke tersaaklike bron of opmerking te bespreek, sal ‘n saak van onmoontlikheid wees. Die samestellers moet geloof word vir die wye aanbod van skrywers. Sowel bekende kreatiewe skrywers se tekste as joernaliste en rubriekskrywers se werk word as voorbeeldmateriaal gebruik.

Vir hierdie leser was die hoofstuk oor “Die styl van literêre analises en resensies” uiters leersaam. Die samestellers wys ook op literêr-onaanvaarbare uitsprake. Dit spreek ook uit die analises dat die samestellers die letterkundige tekste goed ken en juis hierom kan wys op die verskil tussen waar en wolhaar. Nie iets waarvan ons die metakritikus Crito wat oor koerantsresensies ‘n oordeel fel, altyd kan beskuldig nie. Net wanneer die boek goed gelees is, kan ‘n uitspraak of polemiek sinvol ontleed word. Soos die polemiek róndom die N. P. van Wyk Louw-biografie deur J. C. Steyn (160). 

Wie mag resenseer? En mag ‘n resensie wat in die dagblad verskyn wél deur ‘n minder “kundige” behartig word? Veral gedagtig aan die feit dat daar minder ruimte aan boeke afgestaan word in die gedrukte media.

Die taalkundige beleefdheidsteorie word knap behandel: die ‘negative face’ wat beteken jy wil ‘n sekere afstand beswaar word, teenoor die ‘positive face’ wat smag na erkenning. Hierdie twee aspekte word myns insiens tans ontken deur mense wat te vinnig op Twitter of Facebook wyshede loslaat wat hulle later duur te staan kom. Ons dink hier aan gevalle soos Steve Hofmeyr en Zelda la Grange, byvoorbeeld (en hier spreek ek nie ‘n waardeoordeel uit nie; ek wys net hoe sosiale media se snelle aanslag die nadink, herbesin waarop hierdie boek die klem plaas, nie meer nakom nie.)

Daar word ‘n heel gepaste model vir korrekte polemiekvoering gegee (160).

‘n Kliniese analise van hoe verontregtes dikwels die uitgewershuis blameer (in plaas van die skrywer) vir ‘n kritiese aanvaal (163) en natuurlik die brandpunt van elke twisgesprek: wie het die laaste woord? En ja, stilte is ook ‘n antwoord …

En ‘n belangrike mantra in hierdie dae van storms op verskeie fronte: “As die diskoers verwerp word weens die toon, wat die houding van die skrywer weerspieël, ly die opweeg van die standpunte in die polemiek skipbreuk” (163).

Kyk byvoorbeeld hoe kon Van Wyk Louw ‘n opponent troef met sy “prikke”; en hoekom word polemiek al die negatiewe betekenis van  ‘uitbytery’  gekry.

Jare gelede het ek vir Die Vaderland boekresensies beginne skryf en Harald Pakendorf, toe redakteur, loop my eendag raak en sê: ”Kom werk vir my, dan leer ek jou skryf.” En so is dit. Om vir ‘n dagblad te skryf, leer jou om helder te kommunikeer, jou bedoelde leser in ag te neem en altyd deel te bly van ‘n gesprek wat  nooit verdwyn nie. Dit beland nie net in ‘n stylboek nie; dit word in argiewe bewaar vir navorsers wat jare later nadink oor waarom was die twis so hewig? En sou resensent A nog steeds dieselfde dink oor skrywer B?

Of sal hy grootmoedig bely: my oordeel was meer op die persoon gerig as die boek? Soos ‘n gesiene kritikus later moes toegee dat hy onkundig was oor Faverey.

Sela. Amen.

Gaan  koop hierdie boek. Dit neem nou plek in langs my bed waar Louis Eksteen se nooit volprese Sinoniemwoordeboek ook staan. Ek lees sulke boeke vir louter plesier.

II
Vir die dosent van die Afrikaanse letterkunde is daar ‘n belangrike afdeling oor ontleding (analise) en interpretasie (die soek na of toeken van betekenis) (396).  Sekere terme is allemansgoed; ander behoef ‘n naslaan in ‘n glossarium soos ons besit in Afrikaans met T. T. Cloete as die redakteur.

‘n Mens vind – veral as jy self resenseer – hoe maklik jy in geykte stellings kan verval.  Onvaste terme word onder die loep geneem, soos elemente, aspekte of fasette …

En belangrike “golden oldies soos Nowottny en Wayne C. Booth word paslik gebruik om terme te omskryf.

Die polisindeton – ‘n term wat ‘n mens nie maklik vind nie – sou hierdie boek kon  beskryf van Du Toit & Smith: Én naslaanbron, én handleiding, én kompendium, én normboek …


(Hierdie resensie word met vriendelike vergunnning van Rapport geplaas)

Thursday, May 14, 2015

Joan Hambidge - ‘n Nota by T. T. Cloete se “Alle grappies op ‘n stokkie” (uit Jukstaposisie, 1982)


I
‘n Besonder boeiende gedig waarin die digter T. T. Cloete sy verbluffende teoretiese kennis demonstreer, is die vers oor Peter Sellers, die bekende komediant. Nie alleen word Sellers se lewe as komediant onder die loep geneem nie, maar die digter gebruik etlike tegnieke om die verhaal te konstrueer asof hy besig is met ‘n séance. “Die ektoplasma maak mislik”: hier speel die digter dus asof hy ‘n medium is. Sellers se belangstelling in die parapsigologie is alombekend. Hy was uiters bygelowig en het gereeld met mediums gekonsulteer om beheer oor sy lewe te kry. Sy humeur is alombekend, so ook sy gefnuikte flirtasie met Sophia Loren, sy eindelose depressies. Hy het by geleentheid ook gesê dat hy net deur die rol van iemand anders te vertolk, kan weet wie hy is …  (Peter Sellers - Biography - IMDbBesoek 13 Mei 2015).

Cloete “verpak” in hierdie vers vele aspekte van Sellers se lewe in ‘n lykdig wat die konvensies van rou en stigtelikheid oortree. Die spreker is hier besig met ‘n séance waarin hy as medium die figuur Sellers terugbring en ‘n oordeel oor sy lewe fel.

In die eerste reël verneem ons “Die ektoplasma maak mislik” en hier is Cloete dus besig om die rol van ‘n medium te vertolk – en die ektoplasma mag dalk net ‘n blote doek wees wat uit sy mond kom gedagtig aan al die vervalsings in die wêreld van mediums en spiritiste.

Cloete se stem dring deur as die medium in die ironiese obiter dicta soos “Vir die groot mededinging // met die lastige dood // was Lynn Frederick // heel paslik // in ‘n rok wat inderhaas // spesiaal ontwerp is …”

Maar ten spyte van die “designer” begrafnis met Glenn Miller se In the mood, bly daar steeds ‘n lyk; ‘n verleë een, dus afhanklik van ander se omgee en bereidwilligheid om die lyk te laat veras by Golder’s Green.

Die begrafnis waar ‘n donderstorm die diens versteur, oorstem In The Mood en dus die stemming van die geleentheid. Hoewel die kanunnik ewe vroom meen dit pas by Seller’s se humor, is die digter Cloete as medium nou besig om in die Onsienlike die begrafnis te beoordeel as toneelspel of ‘n produksie.

Is dit deus ex machina? Die God uit die masjien wat in die Griekse dramas ‘n oplossing bied en in modern dramas ‘n soort “suspension of disbelief” impliseer? Of is daar sprake van “to steal one’s thunder”, met ander woorde, dat die begrafnis-as-toneelstuk gekaap is deur ‘n mag groter as Peter Sellers en die digter.

En aan wie behoort die oorskot? Die Duiwel? Aan God?

En die donder (wat rym met “I wonder …”) wat eindig op ‘n ellips neem ons terug na die begin van die gedig. So gelees is die digter spiritis en die terugbeweeg op die Onsienlike waarmee hy (en Sellers ook in sy lewe) probeer kontak maak het, dui daarop dat ons nie finale antwoorde kan vind nie. Ons idee van ‘n Hemel of Hel (soos beskryf in die Goddelike Komedie) bestaan nie meer nie. Daar is nie Finale Antwoorde nie.

Die gedig jukstaponeer komedie en erns; toneelspeel en werklike emosie; en veral: Kerklike Sekerheid (gerepresenteer deur die kanunnik) teenoor Spiritisme.

II
 ‘n Ander aspek van hierdie gedig is dat dit nuwe lig werp op die problematiek róndom intertekste. Welke aspekte van Sellers se lewe word betrek? Sy enorme tydsberekening soos in Blake Edwards se The party van 1968. (The Party (film) - Wikipedia, the free encyclopediaBesoek 13 Mei 2015).

Ook die biografie oor sy verhouding met sy vader het in 1981 verskyn onder die titel: P.S. I love you met die subtitel “an intimate portrait”. Hier vertel verontregte seun, Michael hoe hy grensoorskrydend moes wees – selfs moes steel – sodat hy sy vader kon sien, al was dit net in die hoof se kantoor! Dikwels het hy deur die pers verneem van sy vader se jongste liefdesverhoudings wat hom erg depressief gemaak het.

Die humeurige, depressiewe vaderfiguur was Afwesig. Sy hele lewe is opgeneem deur toneelspel waarin hy ‘n rol moes vertolk om Iemand te wees omdat hy onseker was oor wie hy werklik was.

So, alle grappies op ‘n stokkie: hierdie gedig is in wese ‘n analise van ‘n ikoon en belangrike aspekte van die figuur se lewe word aan ons voorgestel – met T. T. Cloete wat oor die gegewe as ‘n medium beweeg en belangrike metafisiese en intertekstuele probleme aan bod bring.
Soos die digter al gewaarsku het: “met ‘n omweg kan bysake die aandag trek op hoofsake”.

Hierdie gedig is ook opgeneem in die bloemlesing Die baie ryk ure wat in 2001 by Tafelberg verskyn het. Ek was saam met die digter, Heilna du Plooy en wyle Charles Fryer deel van ‘n leserskorps wat ons 100 gunsteling-verse moes saamstel. Agterna gesien het ons keuse bykans ooreengestem. Opperman het in 1980 die digter se debuut as “koningskos” tipeer en Die baie ryk ure is ‘n representasie van die kwintessensiële Cloete waaroor verskeie literatore en navorsers belangrike studies geskryf het. Rena Pretorius, Heilna du Plooy, Bernard Odendaal, hierdie leser.

En die digter se enorme invloed op ‘n die digterlike generasie van 80 kan nooit ontken word nie. Hiervan is alleen die gesprekke met die Marilyn Monroe-figuur ‘n bewys en die jongste ekodebatte in die Afrikaans digkuns het alreeds Met die aarde praat (1992) begin.

“Alle grappies op 'n stokkie”
T. T. Cloete

Die ektoplasma maak mislik.
Alle vlae hang stigtelik
by alle teaters halfmas.
Peter Sellers is vandag veras
by Golder's Green. Wat mens afkerig maak
is dat die dooie vertrek en ander moet ontslae raak
van sy lyk. Die diens vir die lastige rou
en konvensie is deur John Hester gehou,
Peter se vriend, 'n kannunik.
Maak dit vrolik
om van die walglike oorlas
verlos te word. Slegs vriende uit die vermaak, kollegas
uit The Goon Show
sy eerste, sy derde en vierde vrou
mog die diens bywoon: Britt Ekland die seksbom
het ongenooid daar aangekom,
sy't vermetel met Spike Milligan opgedaag.
Sy is kywende weggejaag
deur Michael. Vir die groot
mededinging met die lastige dood
was Lynn Frederick
heel paslik
geklee in 'n rok wat inderhaas
spesiaal ontwerp is deur die modebaas
Yves St. Laurent. Terwyl hulle die lyk veras
vrolike musiek pas
immers by die toneel
is Glenn Miller se In The Mood gespeel
op Peter se versoek. 'n Lyk is darem 'n verleë ding.
Laat die poppe speel, laat hulle hom wegsing.
Tog het iets vreemds gebeur:
'n donderstorm wat ineens losbars versteur
en oorstem In The Mood. Dis nes Peter dit wou he,
dit pas by sy humor, het die kanunnik vroom gesê.
Wat pla
bedink agterna
in terme van tooneelspel: is dit deus ex machina
of is die grap bygedra
deur die baaslykverbrander?
To steal one's thunder
Pas by die toneel. Behoort die oorskot
aan die duiwel, aan God?
behoort die donder

aan God, aan die duiwel? I wonder …

*

The Paranormal Peter Sellers | Dangerous MindsBesoek 13 Mei 2015:
  
Many actors are superstitious. Some like Peter Bull kept a collection of Teddy bears to bring him good luck; others like Jack Lemmon said the words, “It’s magic time,” before filming each scene. But none were quite as obsessed with superstitions and the Occult as comedy genius, Peter Sellers.

Sellers’ introduction to the Occult came via fellow Goon, Michael Bentine, the Watford-born Peruvian, who had grown-up in a household where seances and table-turning were regularly practiced. Not long after they first met, Bentine told Sellers of his psychic abilities - how during the Second World War, when Bentine served in the Royal Air Force, he had been able to tell which of his comrades would die before a bombing mission. Bentine claimed if he saw a skull instead of his colleague’s features, then he knew this person would be killed. How often Bentine was correct in his predictions is not known. No matter, Sellers was impressed by the shock-haired comic and was soon obsessed with all things paranormal.

From then on he collected superstitions, as easily as others collect stamps. He refused to wear green or act with anyone dressed in the color. If anyone gave him something sharp, he gave them a penny. He read his horoscopes every day, to divine what he should do.

Sellers often said he had no idea who he was: “If you ask me to play myself, I will not know what to do. I do not know who or what I am.”  This was his way of renouncing any responsibility for his actions.  He claimed he found comfort and stability in consulting clairvoyants and fortune tellers, which again only underlines the fact he did know who he was - a control freak, who wanted power over his future. It was inevitable, therefore, that once under the spell of sooth-sayers and psychics, Sellers was open to fraudsters, tricksters and con-men.

The clairvoyant who had most influence over his life was Maurice Woodruff, the famed TV and newspaper astrologer, whose syndicated column reached over fifty million people at the height of his career. Woodruff received over 5,000 letters a week, asking for advice and had a Who’s Who of of celebrity clients, including Lionel Bart and Diana Dors. He also famously predicted the death of President John F. Kennedy and the end of the Vietnam War. Sellers was devoted to Woodruff, consulting him before he accepted any roles, and regularly had Tarot readings performed over the telephone. But Woodruff was heavily in debt and open to the persuasion of a little cash earner when film studios asked him to suggest film scripts for the actor.

One famous tale, recounts how Woodruff was asked to suggest the initials of director Blake Edwards as being very important to him. Unfortunately, Sellers failed to connect ‘B.E.’ with the famous director. On return to the Dorchetser Hotel, his usual residence when in London, Sellers was smitten by the sight of a beautiful, young blonde-haired woman at reception. When he enquired as to who this vision of loveliness was, he was told Britt Ekland. Sellers recalled Woodruff’s prediction and married Ekland within weeks.

Not long after the marriage, Sellers suffered a multiple-heart attack in California, in part caused by his heavy use of Amyl Nitrite. As he later told his close friend and first biographer, Peter Evans: “When a 38-year-old bloke marries a 21-year-old bird, he needs all the help he can get. We used poppers (amyl nitrite), you know, to tweak the thrill a bit. Bubbly, poppers and Britt. It was all too much. Before I knew it, I was dead as a bloody kipper.”

Sellers ‘died’ on the the operating table, and had an out-of-body experience that influenced the rest of his life.

“Well, I felt myself leave my body. I just floated out of my physical form and I saw them cart my body away to the hospital. I went with it ... I wasn’t frightened or anything like that because I was fine; and it was my body that was in trouble. I looked around myself and I saw an incredibly beautiful bright loving white light above me. I wanted to go to that white light more than anything. I’ve never wanted anything more. I know there was love, real love, on the other side of the light which was attracting me so much. It was kind and loving and I remember thinking That’s God.

“Then I saw a hand reach through the light. I tried to touch it, to grab onto it, to clasp it so it could sweep me up and pull me through it.” But just then his heart began beating again, and at that instant the hand’s voice said, “It’s not time. Go back and finish. It’s not time.”

What Sellers probably saw was the doctor who massaged his heart back to life.

Following his death experience, Sellers immersed himself in the Occult. He began to practice Ouija and increased his use of marijuana to open up his untapped psychic powers. Through Ouija, Sellers had conversations with a variety famous people from history, leading friend and fellow Goon, Spike Milligan, to jest that Sellers seemed to only make contact with the likes of Napoleon, Julius Ceaser and Leonardo Da Vinci, rather than an ordinary Joe.

Sellers believed the Occult shaped his performances. For The Optimists (aka The Optimist of Nine Elms) he believed he was possessed by Music Hall comic, Dan Leno, who created the central character of Sam. Sellers used Ouija to talk with Leno, who seemed oblivious to anything had gone wrong in his life, which was odd, considering the great Music Hall comic died at the age of 43, from “General Paralysis Of The Insane,” or syphilis, in a lunatic asylum. For his last great performance, as Chance, in Being There, he channelled Stan Laurel to create the role.


When his mother, Peg, died, Sellers again kept in touch through Ouija. Though Peg was more interested in her pet dog, who was also on the other side, rather than what her son was up to. Convinced he would live to be in his seventies, Sellers refused to have the open-heart surgery that could have saved his life. He died of a heart-attack at the age of 54, in 1980.