Marié Heese – Haiku for Africa. Art
by Edith Bukani; audio CD voorgelees deur Natalia Molebatsi. UNISA, 2015. ISBN
978 1 86888 724 8
Resensent: Joan Hambidge
Marié Heese beklee 'n uitsonderlike
posisie in ons letterkunde. Sy het volksbesit geword met Die uurwerk kantel
en sy is bekroon as Engelse skrywer met haar belangwekkende roman, The
double crown waarvoor sy die Commonwealth Writer's Prize for Africa in 2010
verower het. Met Vuurklip (2013) had sy lesers gaande oor die kartering
van 'n oertyd en 'n besondere taalspel word in hierdie komplekse roman ontgin.
Haiku for Africa is 'n bundel met haikoes vir Afrika waarin sy 'n ánder bedrewenheid
illustreer, te wete die vermoë om binne die tradisie van die haikoe iets
eiesoortigs te verrig. In hierdie opsig sluit sy aan by die digter Charl J.F.
Cilliers en sy gesprek met die tradisie van die haikoe.
Die oorspronklike haikoe met sy 17
sillabes in 3 reëls (5/7/5) werk met 'n sny- of draaipunt (kiru) wat dan 'n jukstaposisie tussen beeld en toepassing
impliseer. Soos die volta of keerpunt in die sonnet.
Omdat Japannese gedigte weens die
ikonisiteit van die taal die tegelykertydaspek – iets waarna alle digters
streef – kan verbeeld, is die Westerse haikoe altyd ’n hibriede vorm.
So dig Basho:
old pond . . .
a frog leaps in
water’s sound
So wanneer die haikoe in Afrika geplaas
word, gebeur daar uiteraard iets anders. In Afrikaans is Eveleen Castelyn se
haikoes en tankas stilisties onthoubaar. Heese se haikoes word binne ’n
Afrika-konteks geplaas:
Die natuur:
Bushveld
afternoon
Into the
dry cup
of the hot day the rainbird
pours its
liquid note (1)
‘n Dier:
Siamese
cat
Under the purring
boneless fur lurks a lean mean
mouse-catching
machine (49)
Skreeusnaaks:
Since the
leader of
the pack's away, I'll chew his
shoe till
he comes back. (48)
of
Hauteur
An
ostrich is no
More than a feather duster
With an
attitude. (15)
Besinnend:
Quest
Despite a life spent
under the bodhi tree, I'm
not
enlightened yet. (35)
Die gedigte word vergesel van tekeninge
deur Edith Bukani wat die gedigte ‘n egte Afrika-aanslag gee en daar word ‘n
Audio CD aangeheg met voorlesings deur Natalia Molebatsi.
Die outeurnotas is kort en kragtig en
veral buitelandse lesers sal by hierdie kriptiese aanwysings baat vind.
Loss
of memory
Dead
fish on a slab
has forgotten the colours
of
coral and sharks. (67)
Oor die vyftig van hulle, party profeties,
ander gewoon net 'n intense waarneming; nietemin ’n genoeglike boekie!
Bestel van UNISA Press, Posbus 392,
Pretoria 0001