I.
Die leesproses word vir my toenemend ’n magiese, huiwerende
proses met die onderskrywing van “sluimerende betekenisse”, om NP van Wyk Louw
aan te pas. Dit is algemeen bekend dat Sigmund Freud uitermate belang gestel
het in die argeologie, en ’n besoek aan sy huis in die Berggasse in Wenen
beklemtoon dit. Hy het artefakte versamel en dit bykans op ’n fetisjistiese
wyse uitgestal.
In die leesproses – as dit psigoanalities benader word – is
die leser besig met ’n argeologiese proses. Jy “ontdek” deur lae van die
bewuste en onbewuste te beweeg ten einde by die finale betekenis uit te kom. Of
dan ten minste by die illusie van ’n finale betekenis.
Ten einde hierdie proses te illustreer het die outeur twee
besoeke aan Machu Picchu – die eerste in 1989 en die ander in September 2007 –
gebruik om iets te wete kom oor prosesse wat in die onbewuste sluimer. Ten tyde
van die eerste reis word ’n afskeid aan ’n Geliefde besweer in ’n versameling
verse wat in ’n sirkel voltrek word. Dit heet Verdraaide raaisels. Die outeur beleef die Brasiliaanse landskap,
vertrek na Argentinië tot onder by Chili – en uiteindelik na Peru. Om Machu
Picchu te besoek. [1]
© Joan Hambidge
Machu Picchu, die Verlore Inka-Stad, is in 1911 deur die
argeoloog en historikus Hiram Bingham ontdek.[2] Die stad is in 1450 gebou en
’n honderd jaar later desolaat gelaat na die oormag van die Spanjaarde. Hieroor
dig Pablo Neruda in sy Canto General,wat
oorspronklik in 1950 in Mexiko verskyn het.
Oor die gebruik van argeologie [3] as ’n metafoor vir die
begryp van histerie sou ’n mens soos volg kon argumenteer: strata of lae
betekenisse of verdigting verhul dikwels ’n neurose wat volgens Freud deur
drome, versprekings of raaisels na vore mag kom.
Freudiaanse psigoanalise is al getipeer as ’n “tirannie van
die irrasionele” en die gebruik van Machu Picchu as ’n metafoor vir die lees-
en skryfproses illustreer dit ten volle. Iets het agtergebly, te wete ruïnes
van ’n verlore, Inka-stad – net soos die gedig iets stulp, vasvang of
representeer wat Verlore is. Die Inka-stad word toeristies besoek, soos wat die
gedigte deur buitelesers “besoek” word ten einde geheimenisse te probeer
opklaar.
Sekere strukture word in die Inka-stad waargeneem – op
dieselfde wyse kan ’n gedig sekere lae vergestalt.
Die digter het ten tyde van die eerste reis onder die
geweldig magiese impak van Machu Picchu gekom en gedigte hieroor geskryf (vide
eindnote). Met die tweede besoek was daar ontnugtering en distansie – selfs ’n
gevoel van treurigheid omdat die pynlike afskeid van eens tydens die tweede
besoek as noodlottig en ’n uiters negatiewe proses ervaar is.
II.
Psigoanalise kan ten beste opgesom word as die kuns van die
dubbelspraak. Om iets te sê/skryf, maar in wese iets anders te bedoel of
vergestalt, sou ’n gepaste opsomming wees vir hierdie denkrigting wat eweneens
ahistories in uitgangspunt is, teenoor die Marxisme, wat die geskiedenis in ag
neem. Uiteraard is hier dan van ’n botsing sprake: die digter toets die
onbewuste ervaring waaroor daar veelvoudig gedig is teen ’n historiese ruimte
of baken, ’n plek wat beskou word as een van die Sewe Wonders van die Wêreld.
Die “tirannie van die irrasionele” is presies dit wat sig ’n
tweede besoek aan die reisiger/skrywer opdring wat ten tyde van die reis besef
dat die verhouding, ofskoon lankal afgehandel, steeds voortstu in die
onbewuste. Dit is asof die geweldige emosies rondom hierdie opbreek in hierdie
ruimte weer lewend(ig) word en asof die reisiger/skrywer al die komplekse
emosies van verraad en verlange heraktiveer ("re-enact"). Die
Geliefde bestaan nie meer nie. Die reisiger/skrywer dra geen kennis van haar
welstand nie; dog in hierdie primordiale ruimte word ’n Freudiaanse
heraktivering beleef.
In Malcolm Bowie se Freud,
Proust and Lacan: theory as fiction (1987) verwys hy na die bekende
uitspraak van Charcot wat ’n onuitwisbare indruk op Freud gemaak het:
“La théorie c’est bon, mais ca n’empêche pas d’exister”
(Teorie is goed, maar dit verhoed nie dinge om te bestaan nie).
III.
Dit is bekend dat die skrywer van etlike parapsigologiese
tekste, Eric von Däniken, Machu Picchu uitsonder as ’n ruimte wat bewys lewer
van kontak met ander planete of stelsels. In sy Chariots of the Gods argumenteer hy dat hierdie Inka-stad gebou is
deur “aliens” of gode wat dan vir die primitiewe mens beskawing gebring het. Hy
baseer sy teorie daarop dat formasie van die gebou totaal nuut en anders is. Op
die internet kan die leser onder andere voorbeelde sien van hoe hierdie formasies verskil van Stonehenge
en ander antieke strukture op aarde. Die klippe pas so perfek ineen dat niks, nie eens ‘n
mespunt of vel papier, tussen twee stene ingedruk kan word nie. Ook die
strukture is vreemd en onbekend.
Wetenskaplikes is krities oor Von Däniken se sieninge; meen
dat dit ’n opvatting /aanname is wat buite wetenskaplike teorie bestaan.
IV.
Tydens die tweede besoek aan Peru woon die skrywer/reisiger
die ICLA-konferensie in Rio de Janeiro by. Die tema is Beyond Binarisms – Discontinuities and Displacements in Comparative
Literature en verskeie gesiene teoretici lewer bydraes oor die problematiek
rondom die opheffing van binariteite in ’n post-postmoderne wêreld. Die
problematisering van grense en herdefiniëring van ruimtes kom aan bod. Die
skrywer/reisiger gaan in die bekende Hotel Gloría tuis en lewer ’n lesing oor
die probleme rondom (self)vertaling.
Die transposisie van een taal na ’n ander met gedigte wat
dikwels “code-switching” vergestalt, word hier bespreek. [4]
In hierdie referaat word twee wêrelde/domeine byeengebring,
net soos wat die tweede besoek aan Suid-Amerika met die eerste een saamgesnoer
word in hierdie essay. “Beyond Binarisms”, oftewel dit wat buite/onder
binariteite bestaan, impliseer dat ’n derde arena betree of geskep word.
Die versoening van opposisies (a-b) word binne ’n
primordiale benadering iets meer en ingewikkelder. Bykans asof niks finaal
uitgesê of geformuleer kan word nie. Charcot se dictum wat Freud altyd herhaal
het, raak relevant hier: iets bestaan ook voor of buite teorie. Waarheen is
literatuurwetenskaplike navorsing uiteindelik op pad? Is daar nog enigsins
sprake van grense? Of word grense voortdurend afgebreek?
Hierdie verbreking van grense word gekritiseer deur ’n
gesiene teoretikus wat daarop wys dat ’n lidmaatskap van Vergelykende
Literatuurwetenskap verskille (h)erken. Ek maak notas en begin peuter aan
gedigte. Ek besef hoe ’n vers die ervaring opsom en dink aan ’n vorige vers oor
Machu Picchu:
Paleis van geheime
Die siel is ’n paleis vol geheime:
’n Machu Picchu wat vra om ontdekking,
’n verre reis nie vir almal beskore.
Die siel is ’n paleis vol geheime:
die wêreld blote projeksie
van ons ongekaarte binneste.
Die siel is ’n paleis vol geheime:
hierom soveel misteries óm ons
soos ’n besoek aan ’n onbekende-bekende plek.
Die siel is ’n paleis vol geheime:
tog goed ons begryp nie alles
– juis hierom soveel ontdekkingsreise.
Die siel is ’n paleis vol geheime:
met elke reis demistifiseer
ons ’n vroeër ongesiende plek.
Die siel is ’n paleis vol geheime,
Legendes en mites – heerlike
Juwele vir ontdek.
Cusco-Puno
’n Kollega vertel van hul besoek aan Machu Picchu. Ek onthou
dit anders. ’n Reis met ’n boemeltrein vroegoggend gepak met werkers. Nou is
dit PeruRail. ’n Toeristiese ekspedisie met Thompsons wat jou afhaal en
vervoer.
Sou ek nog ’n gedig kon skryf oor die ervaring? Ek maak my
aantekeningboek toe en luister aandagtig na ’n Suid-Afrikaanse bydrae oor
Identiteit post-1994.
Later die aand ontdek ek dat die notaboek weg is.
V.
Maar dit maak nie saak nie. Ek haal ’n eksemplaar van Verdraaide raaisels uit my sak en lees
weer die vers:
El Condor Pasa
Dit
was my bestemming en hierin lê die reis van my begeerte.
– Pablo Neruda
In Machu Picchu, die heilige Inka-stad,
hoor ek Pablo Neruda se stem fluister deur die rotse:
“die nagwind draai in die lug en sing”.
In iedere kliptafel lees ons sy boodskap van ’n reis
ver weg van aardse vernietiging, eindigheid en verdriet.
Heilige Machu Picchu bewaar sy gees
teen die onstuimige rivier en kil berglug
– sy sterk stem praat sag deur die mistige môrelug.
Al die aangebode raaisels hier aanwesig
in ongeskonde berg en rivier en ryk relieke.
Telkens lees ons dieselfde opdrag: in elke einde, dood
lê ’n nuwe begin ópgesluit.
Met die aflegging van die self soos ons opbeur
na die hoogste punt van ’n eens verlore beskawing,
pynlik bewus van ons argeloosheid
oor die krag van die lewegewende natuur.
Klim op, hoër na self-loosheid – na stilte volledig.
Die kosmiese plan hier aanwesig,
argetipies in die roerlose rotse afgedruk – ontdaan
van nuttelose oordaad of menslike verdelging.
So ook die reis in die self: ’n smagting
na antwoorde, stilte en kosmiese eenheid.
Dit alleen gebeur in die ongerepte natuur gewyd.
En ek weet dat wanneer ek vir die tweede keer na Machu
Picchu reis, gaan ek die volgende vers begin (sukkelend, swoegend), terwyl ek
na die majestueuse berge voor my staar. En ek sal weet dat ek nie soos Neruda
oor hierdie ervaring kan dig nie. Terwyl ek die vers skryf, sal “Il postino”
oor die radio speel en ek sal ’n nartjie skil en nadink oor my vorige besoek.
En ek sal treurig raak oor die pyn van die verhouding wat nie wil verbygaan in
die herinnering nie. (Daar het dus ’n energieveld agtergebly …)
Dan sal ek my notaboek optel en begin skryf aan my reisrubrieke
vir By in Die Burger [5].
In die skadu van skryf/nadig. Dan sal ek kyk na On a darkling plain en nadink oor ’n
andersoortige reis, ’n reis na die onbewuste.
And we are here as on a darkling plain
Swept with confused alarms of struggle and flight,
Where ignorant armies clash by night.
Aldus Matthew Arnold in “Dover Beach”, geskryf in 1848.
Dan sal ek lees oor die verskillende vlakke van bewussyn en
terugkeer na Freud se siening oor die argeologie van lees/skryf. En op p 31 sal
ek kyk na repressie (verdringing) en nadink oor presies wat agter hierdie
Verhouding opgesluit is. Maar so moeilik as wat dit is om ’n mes tussen die
klippe in te kry, kan die analisant volledig analis word.
Om te beweeg van verskillende vlakke van bewus-wees, nie
alleen tussen onbewuste en bewuste nie, maar ook tussen toe en nou, sal die
opgaaf wees (p 31).
In die skadu van Machu Picchu
vind die temalied van Il
Postino my:
die storie van ’n eenvoudige posman,
wen haar hart met Pablo se verse,
verby die vloei van die Urubamba,
in knetterende klanke van verlange.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
glip ’n skaars vlinder verby my hand.
Die ruïnes van ’n verlore Inka-stad
herwin in ’n argeologie van woorde:
die digter, ’n latter day-Bingham.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
volg ek getrou Pablo Neruda se reis
na die herwonne Inka-stad,
’n wêreldwonder van graniet en klip.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
daal stilte soos stof oor die ruïnes.
’n Fluit eggo, draal van berg tot berg
waar die Grootste Digter ’n vers skryf:
soekend, speurend ’n stil boodskap ontsyfer.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
soggens maagde tot ’n songod geoffer.
Wat is ons offergawe hier, in ’n ruimte
waar God en natuur volledig één word?
Hoe lank voordat ons U boodskap reg begryp?
In die skadu van Machu Picchu,
Ja, in die skadu van Machu Picchu.
Die toubrug (vide foto) dui op die skeiding tussen die
bewuste en die onbewuste / toe en nou.
© Joan Hambidge
Eindnote
[1] Die keuse val op Machu Picchu omdat daar twee besoeke
was. ’n Mens sou so ’n proses ook kon illustreer aan die Egiptiese piramides of
Stonehenge.
[2] Daar is uiteraard verskillende sieninge oor hierdie
ontdekking, wat volgens vele nie vir hom sou moontlik kon gewees het as dit nie
vir die hulp van ander persone was nie. (Wikipedia).
Archeology, the study of artifacts from the past, is
relevant to psychoanalysis in the sense that an analogy can be established
between the search for a collective past and the search for an individual past.
Freud himself uses the metaphor of archeology in his Delusions and Dreams in
Jensen's "Gradiva" (1907a). His description of the structure of
hysteria as a building of several dimensions, containing at least three strata
("The Psychotherapy of Hysteria" in Studies on Hysteria, 1895d), even
though it refers to an archival case, also evokes the work of the archeologist:
The order of discovery is reversed, with the most primal matter being the most
deeply buried ("Saxa loquuntur," 1896c).
Freud was very interested in archeological research
(Schliemann's excavation of Troy, for example) and the collected artifacts,
many of which decorated his office and which he frequently showed to his
patients (The Rat Man, 1909d) as signs of the preservation of traces of a past
that had become unconscious. More profoundly, we find that the methods of the
archeological dig and those of psychoanalytical investigation have followed a
similar evolution, consisting in shifting the focus of interest from a
privileged object that will be excavated to a gradual discovery of the terrain
(stratigraphic method), through which it is possible to trace the thread of
history back to its origins step by step. Interest in these vestiges, which
constitute "a history without a text" (André Leroi-Gourhan),
intersects the work of reconstruction that takes place during analysis (Freud,
1937c). Similarly, the interest in a missing element (doubt in the dream,
foreclosed elements in psychosis) evokes this preservation-through-absence that
archeologists experience in what they call "ghost sites" (Mijolla-Mellor,
1993).
The archeological metaphor is present throughout
Freud's work (1911f) and underlines the similarity with the work of therapy as
well as the differences, especially since the working conditions of the
psychoanalyst, and his or her ability to bring back old emotions through
transference, are better than those of the archeologist.
Bibliography
Bernfeld-Cassirer, Suzanne. (1951, June). “Freud and
archaeology”. American Imago, VIII,
107-128.
Flem, Lydia. (1982). “L'archéologie chez Freud :
destin d'une passion et d'une métaphore”. Nouvelle
revue de psychanalyse, 26, pp 71-94
Freud, Sigmund. (1896c). The aetiology of hysteria. SE, 3: 186-221
Freud, Sigmund. (1907a [1906]). Delusions and dreams in Jensen's ‘Gradiva’. SE, 9: 1-95.
Freud, Sigmund. (1909d). Notes upon a case of obsessional neurosis. SE, 10: 151-318.
Freud, Sigmund. (1937c). Analysis terminable and interminable. SE, 23: 209-253.
Freud, Sigmund, and Breuer, Josef. (1895d). Studies in hysteria. SE, 2: 48-106
Mijolla-Mellor, Sophie de. (1993). Le "bon
droit" du criminel. Topique, 52,
141-161.
— SOPHIED4. E
[4] Confession
I am unreliable
me luv
I will not be around
when we are old and sad
in Huis Herfsblaar
bewend van die ouderdom.
I would have moved on
to greener pastures (or death)
flirting with a new girlfriend,
and after, her more and more and more ...
expecting “true love”
so let’s remain true friends
pu pu pu perhaps
I’m polymorph perverse!
Speaking in tongues
Once upon a time
we declared love
in many languages
en anglais, auf Deutsch
en selfs in Spaans: t’adoro.
I used to speak in tongues
soos ’n besetene wat gees vang
en in tale praat
om jou hart te wen
en veral lyf te proe.
Nou’s daar nie meer
’n Babelse verwarring
nie. Only silence. Maybe a sms
with a request ...
Our once loving speaking loving tongues
have become swords: en garde!
Wat die hart van vol is,
loop die tong van deur.
[5] "Wegkomkans", Die Burger, September 2007
Machu Picchu
Om presies tien-dertig ry die trein die stasie in
waar my gids wag. Die hotel, InkaTerra, is reg agter die stasie en ek kan dus
die berge aanskou. Ek gaan eers hotel toe, doen wat te doene is, en neem dan
die 25 minute bus tot bo. Die vadere weet, as die bus hier afval is ons bokveld
toe.
Maar die busbestuurders het ’n vinnige manier van reageer.
En soos laas, word ’n kind opgetel.
Wat maak die kinders hier? Gaan hulle nie skool nie?
Netjies gekleed in sokkerhempies en Adidas-skoene – waarskynlik ’n gids se
kind.
Nee, verduidelik iemand agter ons. Hulle is
boodskappers en veral in oorlogtye het kinders boodskappe tussen linies oorgedra.
Amper nes Klein-Riet-Alleen-in-die-Roerkuil. ’n Mens se asem snak wanneer jy
besef hoe vinnig hierdie kinders beweeg – alles natuurlik vir ’n fooi
uiteindelik.
Toe ek afklim bo, wag my gids my in. Ene Gladys van
Cusco.
“Zhoan Hambiezh?”
“The one and only.” Begeesterd bestyg ons Machu
Picchu. Ek hou goed danksy gereelde gym en meneer Cedric de Bruin, my
voormalige instrukteur van Manenberg se opheffingswerk. (En die glukose-lekkers
wat ek op die trein aangeskaf het.)
“Trap Oubasie, trap,” was sy refrein in die gym met
vele gesprekke oor die Virgin se besoekers.
Na twintig jaar slaan Machu Picchu steeds die asem
weg, metafories gesproke. Die berge, die klip- en granietstellasies, die
aanskoulike llamas wat wei-wei oor die trappies wat ons nie mag bestyg nie.
Gladys betig ’n roker. Ek vertel haar van die brand
op Tafelberg meer as ’n jaar gelede toe die Britse toeris per ongeluk ’n
stompie by die venster uitgeskiet het.
“Ek neem altyd my stompies saam,” antwoord die
beskuldigde op Nederlands.
“Ons beskuldg nie; ek vertel net wat kan gebeur!” Ek
onthou hoe ons in Seepunt gesit het en die rookwolke het oorgewaai met roet.
Dit het soos die Oordeelsdag gelyk. Wie sou ’n vuur hier kon stop? As dit oor
hierdie berge waai?
“Hoeveel mense durf die Inka-staproete aan?” vra ek
vir Gladys.
“Dit word beperk, nie meer as honderd per week nie.”
Vanoggend het ek die miertjies sien wikkel terwyl
die trein verbysuis. O die vreugde van treinry!
Snags slaap hulle in gekleurde tentjies op die roete
van 45 km – maar waarskynlik is die moeilikste uitdaging die hoogte nie die
afstand nie.
Gelukkig vind ek hier ’n lavanderia. Die hotel is
peperduur en agter die stasie is daar ’n winkelsentrum waar ’n oom beloof dat
ek oor twee uur my wasgoedsak mag afhaal. Terwyl ek wag, lees ek e-posse, om
die chaos wat op ’n mens wag ná ’n terugreis ietwat te verminder en beheer.
Daagliks is daar navrae en krisisse. Weens die bestaan van die internet kan ’n
mens nooit eintlik jou tuiste of gewete ontglip nie.
Ek begin peuter aan ’n vers:
Machu Picchu
Hoe het hierdie reisiger nie verander nie,
In twintig jaar liefdesleed verlaat,
Haar oorgegee aan die argeologie
en ontdekkingsreise van ’n Ander Reis.
Nie alleen meer ’n reis in woorde nie,
Maar ’n reis wat drogbeelde afskud.
In die winter het die waterval opgedroog,
dog die berge staan in hul groenheid groener,
die lug in hul blouheid blouer, selfs helderder.
So laat ons nog ’n mislukte sonnet skryf,
nog ’n plek herbesoek, en die hereweet,
dankbaar wees vir dit wat buite benoeming lê.
InkaTerra
My hotel, die InkaTerra, het geen televisie nie. Dit
is in die natuur geplaas, tussen die hoë berge. Daar is wel ’n internet, gratis
en stadig, om jou reis te help beplan. Vir die res kan jy ontspan en na die
berge kyk, die vars lug inadem. Rook in die kamers is verbode – so saans staan
jy buite voor slapenstyd en rook.
Jy sien vlinders, ’n skaars spesie. Jy hoor zoemende
muskiete. En ’n waterval. Soggens lees jy die Canto General en veral die verruklike beskrywing van Machu Picchu,
Neruda se vertolking van sy spirituele transformasie:
and in the wound I found nothing but a chilling gust
that entered through the vague interstices of the
soul.
In hierdie gedig, “The heights of Macchu Picchu”
[sic], verwys hy na die “frayed syllables, masks of dazzling light”.
En dis hoe die lug daar uitsien.
’n Mens voel een met die natuur. Vanmiddag vertrek
ons terug Cusco toe. Dan die lang reis via Lima en São Paulo terug huis toe.
Dan kom die nuus.
Die trein is vertraag.
’n Britse egpaar is erg ontstoke. Hulle wou vanaand
in Cusco ’n show gaan kyk het.
Ek bly rustig.
’n Moeder vertroos haar baba. ’n Lieflike dogtertjie
uit Quito met twee bokstertjies.
Sy suig aan ’n nartjie, min gepla oor die grommende
toeriste se verontwaardiging.
Sy klim uit haar stootwaentjie, beur deur toe, met
’n vader wat haar net betyds keer voordat sy by die trappies afneuk.
Die uwe drink eers koffie en gaan sit toe voor die
vuur en eet die wonderbaarlikste soet nartjies.
Ek lees African
Pens met verhale oor Afrika. Hoe duidelik kan ’n mens nie die kodes oor
Afrika in die vreemde verstaan nie!
Uiteindelik reis ons terug. Ek drink Peruviaanse wyn
en langs ons stroom die Urumbamba-rivier.
Twee vroulike reisgidse sit oorkant my. In die
somer, vertel hulle, “river-raft” die mense hier.
Hulle vergesel Duitse toeriste.
Ons klets soos ou vrinne.
Dan is daar ’n modeparade op die trein!
Die twee treinwaardinne vertoon die jongste modes
met wolwefluite en ’n gejil. Na die tyd koop die Duitsers van die duur truie.
Op ’n stasie voor Cusco klim my twee gidse af.
"Kom, ry saam met ons per bus. Ons is ook van
Lima-toere. Dit sal net twintig minute wees – met die trein nog langer as ’n
uur.”
Die waardinne moedig my aan. Gee my ’n klapsoen en
daar gaan ons. Môre moet ek bittervroeg vlieg na Lima en as huldeblyk aan my
twee gidse, ’n suikersoet-gedig:
Nektarsoet ’n nartjie
in Machu Picchu –
geure en smake
van ’n verlore jeug:
skyfie op skyfie verpak
my herinneringe; pitjies
vir nog nartjies: môre
is ’n ander dag. Gister
word nou nartjies se nektar.
Geen digter kan Neruda oor Machu Picchu nadoen nie;
’n mens sal altyd in sy skadu staan:
In die skadu van Machu Picchu
vind die temalied van Il Postino my:
die storie van ’n eenvoudige posman,
wen haar hart met Pablo se verse,
verby die vloei van die Urubamba,
in knetterende klanke van verlange.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
glip ’n skaars vlinder verby my hand.
Die ruïnes van ’n verlore Inka-stad
herwin in ’n argeologie van woorde:
die digter, ’n latter day-Bingham.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
volg ek getrou Pablo Neruda se reis
na die herwonne Inka-stad,
’n wêreldwonder van graniet en klip.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
daal stilte soos stof oor die ruïnes.
’n Fluit eggo, draal van berg tot berg
waar die Grootste Digter ’n vers skryf:
soekend, speurend ’n stil boodskap ontsyfer.
In die skadu van Machu Picchu.
In die skadu van Machu Picchu
soggens maagde tot ’n songod geoffer.
Wat is ons offergawe hier, in ’n ruimte
waar God en natuur volledig één word?
Hoe lank voordat ons U boodskap reg begryp?
In die skadu van Machu Picchu,
Ja, in die skadu van Machu Picchu.
© Joan Hambidge
Bron
Pablo Neruda: Canto
General – vertaal deur Jack Schmitt. University of California Press,
Berkeley. 1991.
Il Postino.
Michael Radford. 1994.
Bibliografie
Bowie, Malcolm: Freud,
Proust and Lacan: theory as fiction. Cambridge University Press, Cambridge.
1987.
Hambidge, Joan. Psigoanalise
en Lees. J&J-uitgewers, Pietersburg. 1989.
Hambidge, Joan. Verdraaide
raaisels. Human & Rousseau, Kaapstad. 1990.
Von Däniken, Eric. Chariots
of the Gods. GP Putnam’s Sons, New York. 1960/1968.
Ward, James (red). On
a Darkling Plain – Journeys into the Unconscious. Icon Books, UK. 2002.
© Joan Hambidge, 2007-10-17
[Hierdie resensie word met vriendelike vergunning van Litnet
geplaas.]