I
In die kort dokumentêr aan die einde van Sweet bird of youth (1964), Richard Brooks se uiters suksesvolle film, word die kyker daarop attent gemaak dat Paul Newman met hierdie film sy kompetisie met Brando kon afskud. Hier kom hy tot sy reg as die emosieswendelaar met drome om 'n Hollywood-ster te word.
Al die karakters verteenwoordig aspekte van Tennessee Williams se karakter: die versugting na roem en veral die vrees vir mislukking, meen 'n kritikus. (Die youtube-onderhoude het hierdie kyker eers na die films gekyk. Williams ondermyn sy posisie as uitstaande dramaturg met teatrale opmerkings. Dalk maar senuwees ...)
Wat wel tersaaklik is vir ons is dat die teaterproduksie gesensureer is in die film: die kastrasie in die slot word bloot 'n neus wat gebreek word. (Ofskoon die kyker dit simbolies kan vertolk) en die aborsie-toneel word in die teaterproduksie duideliker uitgespeel. Dus twee "reggemaakte diere", soos wat Boss Finley waarsku, verlaat die dorp en vind geluk. Die film is skitterproduksie met veral Geraldine Page as die histrioniese aktrise, Alexandra Del Lago en Heavenly (vertolk deur Shirley Knight) kom in opstand teen die vaderfiguur, die brutale en ambisieuse Tom Boss Finley, wat almal probeer beheer. Die jong lover, Chance Wayne (Paul Newman), kry 'n kaartjie uit die dorp en die dogter word op 'n Europese reis gestuur.
Later gebruik hy sy seun om Alexandra Del Lago te intimideer om die hotel te verlaat, omdat hy weet sy is daar saam met Chance.
II
Die film gee 'n siniese interpretasie van Hollywood en kitsroem wat ooreenstem met poitieke oppurtunisme. Die film verwys na die begin van die Koreaanse oorlog en Truman se optrede. Nou onlangs het ek weer The killing fields gesien ...
"Vandag is jy 'n niemand; more is jy 'n iemand. Dink groot", blaf Boss Finley.
Sy minnares, Miss Lucy, word aangerand wanneer sy hom beswadder as 'n swak minnaar. Haar vinger word toegeklap in 'n duur paaseier. Sy noem hom Daddy-Doll.
"I like you. You are a nice monster", bely Chance sy "liefde" aan Alexandra. Verhoudings word gebruik om iewers te kom of te manipuleer en werklike liefde is verloeder deur generiese siekte. Verder manipuleer Chance die ouer aktrise. Hy pers haar selfs af met 'n bandopnemer waarin sy haar verslawing aan dwelms bely.
Hollywood - wat gesien word as iets waarna jy behoort te streef as akteur - is eweneens 'n skynwêreld; sinies beskryf as Successville.
Jy het geen plek om af te tree as ou aktrise nie, meen Alexandra. Almal vergeet van jou en jou voorland is om ander op te lei of skinderkolomme te bedryf.
Later beskryf Heavenly Hollywood as 'n "phony dream" en 'n "wooden horse" op 'n mallemeule.
III
Hier is eweneens spieëls aanwesig. Die kamera is die grootste een van almal en die close up is jou vyand. Chance dwing Alexandra om te sien hoe oud sy is deur in die spieël te kyk.
IV
Die dialoog is puik.
"You are having a wake, not a ball."
"I am not part of your luggage."
"Each of us have our own private hell to go to."
"You are a floppola."
"Failure is a highly contagious disease."
V
Die politiek, Hollywood en die kerk word gebruik as magsbasisse waarteen die karakters hul behoeftes, begeertes en verydelde drome uitspeel. Chance neem blomme vir sy afgestorwe moeder reg voor die kerk. En by die paasdiens ontdek Chance die volle waarheid oor sy geliefde en wat hy haar aangedoen het. Nie toevallig nie meegedeel deur die naam-van-die-vader, Boss Finley. Hy moet uiteindelik die gevolge dra vir sy dogter se onvrugbaarheid en die omkopery van die dokter, ene Scudder aan wie hy ook sy dogter wil afsmeer.
Die aktrise word egter opgebel. Ten spyte van haar onsekerheid en paranoia meen haar agent die film is puik en sy word teruggelok Hollywood toe. Met Lucy aan haar sy wat deel was van die kampanje om haar eks-mnnaar, Boss Finley as 'n verneuker aan die kaak te stel. Hy staar vervolging in die gesig.
'n Samespel tussen die verbeelde, simboliese en Reële ordes. Lacan het by geleentheid geskryf:
"Die opgestelde misterie van die Heilige Drie-Eenheid gee 'n beeld van wat in ons bestaan; dit illustreer ten beste paranoïese kennis ..." (Turkle, 236).
En veral die ou aktrise is erg paranoïes - háár kerk is Hollywood waar sy aanbid en gestraf word en telkemale weer terugkeer vir vergifnis.
VI
"Mense skram weg van die waarheid," bely Tennessee Williams in 'n onderhoud. In sy films ontmasker hy leuens, illusies en waansin. En soos Chance bely, staan hy altyd buite aanvaarding. Die name is eweneens belangike kodes: Chance, Heavenly, Boss Finley, Miss Lucy , dr Scudder ...
Die titel is ironies. Sweet bird of youth en hoe jeug (en aanloklikheid) soos sukses. Vervlietend. Tydelik. En iets wat jy net begryp wanneer dit verlore is.
© Joan Hambidge
Bronne:
https://www.youtube.com/watch?v=FScWlr5qZUY Besoek 10 Januarie 2020
https://www.youtube.com/watch?v=oXhvmBE-2jI Besoek 10 Januarie 2020
Turkle, Sherry. 1978. Psychoanalytic politics. Freud's French revolution. Londen: Burnett Books.