Resensent: Joan Hambidge
Tony Ullyatt se River Willows dra die sub-titel: Senryū from lockdown. Tydens die pandemie het die digter elke dag só 'n vers geskryf en na 83 dae was daar 111 gedigte. Ullyatt is 'n uitstekende digter wat in hierdie klein bundel die verlies van sy vrou, die digter Gisela Ullyatt, en die aftakeling wat siekte veroorsaak het, waarneem en opskryf.
Dis treurverse. Maar terselfdertyd vind ons hier 'n ervaring van die oomblik 'n besinning oor die verganklikheid van alles en die vreugde van die natuur.
Day 55
a gaggle of birds
quite lovely to listen to
and envy as well
In Dag 24 tree hy in gesprek met Bashõ, die meester van die Japannese kort vers.
Die gedigte registreer en navigeer die teenstrydige emosies tydens hierdie periode van onsekerheid en onrus. Hierdie digvorm word die menslike haiku genoem teenoor die tradisionele haiku wat die natuur of seisoene beskryf. Dit word altyd in die presens weergegee in reëls met 5/7/5 sillabes wat nie rym nie (How to Write Senryu Poems/ Understanding the Senryu Form - 2020 - MasterClass. Besoek 27 Oktober 2020).
Dit was Opperman wat opgemerk het dat mense tydens emosionele stres in kort sinne praat.
Die impak van hierdie pandemie op die digkuns word reeds op verskeie plekke geregistreer. Op Versindaba word digters genooi om verse oor hierdie tyd van inperking te plaas.
Digters tree in gesprek met mekaar, dit weet ons maar alte goed; (on)bewustelik en kollektief. Ullyatt se uitsonderlike bundeltjie moet saamgelees word met Johann de Lange se Duimnaelsketse wat by Naledi verskyn het.
Kwatryne waar die lewe in oënskou geneem word soos in hierdie een:
Epifanie
Die wond is die mond
wat die lied bevry;
die keep is 'n streep
soos die vloedgety.
En hierdie een:
Genade
Genade is 'n bitter drank,
'n rare aangekweekte smaak.
Bitter vir wie dit moet ontvang,
& vir wie dit gee soet soos dank.
Beide digters gee nie net besinnings oor die lewe weer nie, maar ontleed ook al digtende die betekenis van skryf en die plek van digkuns in 'n tyd van nood. Uit noodweer, skryf De Lange 'n palinode:
Die woord is bitter
Die woord is bitter
maar ek moet dit spreek:
Die ster in die vleidam skitter,
& die skaar wil nie kleigrond breek.
In Day 58 skryf Ullyatt:
eighty senryū
fifty-eight days of constraint:
quality wavers
in 'n soort meta-besinning van hoe die digter steeds aandag moet gee aan die vorm en die gehalte wat steeds die eis vir 'n digter bly.
By sowel Ullyatt en De Lange is daar 'n obsessie met die tydelikheid en die vervlietenheid van alles. “poetry has one subject, impermanence”, lees die motto van AR Ammons voor in Ullyatt se boek.
Day 40
the hospital’ts like
an airport departures lounge
you travel alone
De Lange herinner ons aan die Franse spreuk:
'n Doodshemp het nie sakke nie
'n Doodshemp het nie sakke nie,
dis 'n slaaphemp sonder slaap.
Daar's niks wat jy saam kan vat,
om jou heenreis ligter te maak.
Day 78
the place we start from
and the place we arrive at
may not be our choice
Hierdie gedig sal ek nooit vergeet nie:
Day 39
you pack your suitcase
for the unwelcome journey
on pain’s chance roster
In hierdie moeilike tye hoor Ullyatt ‘n voël sing en in “Oggenstond” hoor De Lange ook die geel sangvoël ...
Die groot kriptograaf Roland Barthes praat in The grain of the voice (1985) telkens oor le grain de la voix. Die grein-van-die-stem. Digters, soos sangers, het 'n eiesoortige stem.
Hede en verlede word in die gedig saamgesnoer. By Ullyatt in die nou; met die wete dat die rivier nie druppels tel nie. Die gedig as ritueel, as kleinood.
Hoe weemoedig, melancholies, dog helder klink hierdie twee digterstemme nie op nie. Beide meesters van vorm en in klein besinnings laat beide duiwe vry vir ons.