Antjie Krog and The Post-Apartheid Public Sphere:
Speaking Poetry to Power -
Anthea
Garman. UKZN Press, 2015. ISBN
Resensent: Joan Hambidge
Oor die rol wat Antjie Krog
speel as openbare figuur skryf Anthea Garman uiters insigryk.
Sy wys op die buitelandse
posisie, die bekronings, die pryse, die lof van J.M. Coetzee en haar komplekse
rol.
Sy neem ook Edward Said se
bekende uitspraak van “speaking truth to power” as ’n belangrike uitgangspunt
om Krog se rol te definieer.
Later word dit gekwalifiseer as
“speaking poetry to power”, soos Alette Schoon dit klinkend opsom.
Die studie val in sewe
hoofstukke uiteen. Die hele kwessie van “self” en “Othering” en om in ’n era van
pyn en onmenslikheid te leef, word deeglik bespreek.
Krog problematiseer die openbare
en die persoonlike dimensies van haar lewe. Die een word toenemend vervleg met
die ander en kan lankal nie meer onderskei word nie.
Garman se titel van haar studie Antjie
Krog and The Post-Apartheid Public Sphere:
Speaking Poetry to Power wys
op haar ontwikkeling as jong digter en die herrie wat
dit veroorsaak het, tot haar rol as aktivis en openbare intellektueel.
Daar was eweneens ’n
onverkwiklike insident oor wapens wat op haar voorstoep gevind is, wat sy
verwerk het tot teks in Relaas van ’n moord.
Met Krog in ’n drama in
Kroonstad, skuif sy Kaap toe en doen belangrike werk by Die Suid-Afrikaan.
Krog is ’n belangrike digter.
Die volledige feministiese ontwaking kan in haar tekste raakgelees word en daar
is ook falliese simbole (soos Marius Crous aandui) in haar poësie.
Sy skryf immers omdat sy woedend
is. Sy is Lady Anne, maar ook Dogter van Jefta. Dot Serfontein se
dogter, maar ook mens, digter, politieke aktivis in eie reg. Sy skryf faksie
waarin feit en fiksie vermeng word: om ons anders te laat kyk na ons
werklikheid.
Garman neem verskillende soorte
intellektuele wat post-1994 na vore gekom het onder die loep: die revolusionêre
intellektueel, organiese intellektueel, swart intellektuele,
Afrika-intellektuele, en nog meer.
Watter soort intellektueel is
Krog uiteindelik?
Vir my gevoel, ’n emosionele en
revolusionêre een wat visseraal omgaan met die problematiek róndom haar. Dis
hoekom haar gedigte jou aan die keel gryp.
Krog is sowel digter as
politieke kommentator en aktivis. Haar werke soos Country of My Skull en
Begging to Be Black is hibriede tekste. Tekste waarin die digter-aktivis
háár sieninge wil sien gebeur. En sy is waarskynlik gefrustreerd dat die
reënboog-fantasie nie gebeur het nie . . .
Haar onlangse lesing by die Sunday
Times-prystoekenning het Krog finaal as revolusionêre intellektueel
gevestig.
In hierdie lesing het sy geëis
dat mense hulself moet oopstel vir armoede. Armes moet in parke kan bly; ná universiteitsvoltooiing
moet jy ’n jaar gratis in jou gemeenskap diens lewer; afgetredenes moet ook
hulself diensbaar stel . . .
’n Gemeenskap sal huisvesting en
kos verskaf. Die verdeling van rykdom is ’n utopiese droom, ’n onuitvoerbare
sosialistiese droom, omdat armoede geromantiseer word.
Waarskynlik vind ons reeds
dieselfde sentimente in haar onlangse bundel Mede-wete, onder meer in
die gedig “Bediendepraatjies” waar die lewensverskille tussen wit en swart só
groot geword het dat ons hele lewenstyl herdink moet word.
Die ekonoom Dawie Roodt het haar
reeds gewys op die onmoontlikheid van so ’n droom. Vir my gevoel behels dit ’n
romantisering van armoede sónder om die praktiese implikasies van misdaad en
higiëniese standaarde te verreken.
Oorkant my is ’n park. Oorkant
my moes die stadsraad juis stappe doen weens geweld en misdaad.
Dit is ’n studie waarin die
etiese agentskap van die skrywer en aktivis Antjie Krog onder die loep geneem
word. Die implikasies van wat sy wil met haar land en hoe dit ons almal raak,
sorg vir debat. Almal knetter en kook.
Onthou net: Anna is bekend
daarvoor dat sy enige openbare platform sal gebruik om haar segge te seg.
Onthou tog wat sy alles gesê het toe sy die Hertzogprys gewen het vir Lady
Anne.
Die boek van Garman sluit af met
die omstrede Rhodes Must Fall-veldtog.
Die outeur erken sy werk reeds
11 jaar lank aan haar boek oor Krog. Sy wys tereg daarop dat ’n mens standpunt
moet inneem en sy wys op haar studente in Grahamstad se reaksie op studente aan
die UK se optrede. Het die Waarheids-en-Versoeningskommissie niks vermag nie?
Hoekom is daar nog soveel woede?
Dit is ’n studie waar ek etlike
opmerkings in die kantlyn geskryf het. Maar dit is wel ’n boek wat jou laat
nadink oor waar ons nou is. Kan ’n mens nog ’n spreker namens ander wees? Of
moet jy ook pyn en empatie verteenwoordig wanneer jy sulke stellings maak?
Daar is nie maklike oplossings
nie. Wat wel waar is, is dat ons ongekende opstand by veral swart jong mense
sien en dat ons almal (links en regs) nie werklik in staat is om die nuwe
diskoers te begryp nie.
Terselfdertyd sien jy ook jonges
wat net na hul selfone kyk en nie eens weet wat óm hulle gebeur nie.
En vir die redakteur: Op bladsy
tien word Ernst van Heerden verkeerdelik as Etienne van Heerden gesien. En
Celine moet sekerlik lees Cecile Cilliers?