Reisverslag: Buenos Aires - Deel VI

DEEL VI

Rueda

Op pad na Buenos Aires

Nou is dit terugkeer na die stad van aankoms, Buenos Aires. Die nagte in die Andes-dorp is koelerig met 'n byt in die lug.

In elke hotel is daar klein kinders. Op 'n lughawe aanskou ek hoe 'n moeder sommer so in die loop haar bors uithaal en die baba sonder skroom voed. Op die lughawe in Cordoba is daar 'n driejarige seuntjie met 'n wieletjiesak in die vorm van 'n beertjie. Hy kan nie wag om te vertrek nie. Sy ma vertel vir my sy gaan vakansie hou in Mendoza en die pa, 'n Amerikaner, bel so dan en wan. Sy maak die kind alleen groot. Hy is - klein soos hy is - 'n mannetjie van durf en daad. Sit regoor my in die vliegtuig, steek vir my tong uit op 'n grappige manier. Tog nog weerloos, 'n baba, want toe die vliegtuig land, begin hy huil. Ek wonder wat gaan van hom word, die kleine Benjamin? Gaan hy eendag sy Amerikaanse pa haat oor die versaking? Dit is dan vriend De Lange wat vir my Gaston Bachelard aanstuur oor 'n mens se jeug wat soos 'n vuur in jou bly brand.

In die swembad in Mendoza is daar 'n alleenpa wat die hele middag met sy seuntjie speel. Geduldig. Ek wens ek had die moed om te vra waar die ma is.

Reis meld sulke stories, oomblikke, vinjette aan. Iemand wat iets doen, sê, wat 'n herinnering lostorring. Juis omdat alles so intens is en onder druk geplaas word, sien jy dit helderder, duideliker. En kaats jy jouself af teen hierdie mens se pyn of vreugde.

Jy onthou hoe die gawe hotelklerk vir jou 'n adaptor leen. Of die kelnerin wat lank nadat brekfis verby is, vir jou 'n vars koffie bring sonder om te steur. Of die taximan wat toe jy vir hom sê sy horlosie is mooi dit sommer vir jou as geskenk wil gee ...

Vroegoggend is ek reg vir die vlug na BA.

Die son begin skyn op die Andes en ek besef dat winters hier ondraaglik moet wees, omdat die dorpie reg onder die sneeubedekte berg skuilhou. Ek is reeds om drie wakker, want ek word vroegoggend afgehaal vir my vlug terug na Buenos Aires.

Hier beleef ek weer Argentynse diens. Almal kyk weg en jy moet fluit en waai vir 'n koppie koffie. Die mannetjie wat die tas moet verseel in plastiek, is soek. Uiteindelik kry ons hom in die hokkie besig met 'n oproep op sy sel. Nou vir die lang inboekerasie. 'n Stadige luislangtou. Net om uit te vind: die vlug is vertraag.

More is nog 'n dag. As jy 'n vlug verpas, boek hulle jou op 'n ander een in.

In enige ander stad of lughawe sou ek knorrig gewees het. Maar nie hier nie. Ek het 'n laaste paar ure om die aanskoulike, asemrowende, asemsnakkende, imposante Andes-gebergtes te aanskou. Die son skyn alreeds skerp (dis kwart voor nege) en daar is 'n balans tussen skadu en son.

En nou besluit ek om op te lees oor Borges en die wikipedia en vele ander internet-bronne is handig vir die reisiger.

In Buenos Aires wil ek die plekke besoek waar Borges orals was ...

*

Jorge Luis Borges by Sturt Krygsman

Buenos Aires is nie alleen die stad van die tango nie, maar ook die stad van Borges.

Jorge Francisco Isidoro Luis Borges (1899 - 1986) was een van de grootste eksponente van magiese realisme in Suid-Amerika. Hy was 'n Argentynse kortverhaalskrywer, essayis en digter. Weens sy blindheid het hy waarskynlik die ruimtes van sy fantasie ingrypend ondersoek.

Sy Ficciones (Fictions) demonstreer sy kuns ten beste waarin drome, labirinte en 'n teks wat telkens op sigself inbuig word 'n teks waarin die leser gedwing word om die teks se reëls - bykans soos skaak - nougeset te volg. In Afrikaans is vansy verhale behendig vertaal deur die digter Sheila Cussons onder die titel Die vorm van die swaard en ander verhale (1981).

Twee aspekte van sy skryfwerk kom telkens na vore, naamlik die Borgesiaanse conundrum, met ander woorde, skryf die skrywer die storie of word die skrywer deur die storie geskryf? Iets wat duidelik - as ek reg onthou - in Die boek van sand onder die loep geneem word.

En ook die konsep van pseudo-epigrapha word met hom geassosieer. Die oorname van relatief onbekende tekste wat binne 'n nuwe ruimte 'n ander betekenis kry en die resensering van fiksionele tekste.

Borges was ook 'n uitsonderlike digter. Waarskynlik een van sy bekendste verse heet "Limits" waarin hy homself tot gespreksgenoot verklaar: 

Limits
Jorge Luis Borges

Of all the streets that blur in to the sunset,
There must be one (which, I am not sure)
That I by now have walked for the last time
Without guessing it, the pawn of that Someone

Who fixes in advance omnipotent laws,
Sets up a secret and unwavering scale
for all the shadows, dreams, and forms
Woven into the texture of this life.

If there is a limit to all things and a measure
And a last time and nothing more and forgetfulness,
Who will tell us to whom in this house
We without knowing it have said farewell?

Through the dawning window night withdraws
And among the stacked books which throw
Irregular shadows on the dim table
There must be one which I will never read.

There is in the South more than one worn gate,
With its cement urns and planted cactus,
Which is already forbidden to my entry,
Inaccessible, as in a lithograph.

There is a door you have closed forever
And some mirror is expecting you in vain;
To you the crossroads seem wide open,
Yet watching you, four-faced, is a Janus.

There is among all your memories one
Which has now been lost beyond recall.
You will not be seen going down to that fountain
Neither by white sun nor by yellow moon.

You will never recapture what the Persian
Said in his language woven with birds and roses,
When, in the sunset, before the light disperses,
You wish to give words to unforgettable things.

And the steadily flowing Rhone and the lake,
All that vast yesterday over which today I bend?
They will be as lost as Carthage,
Scourged by the Romans with fire and salt.

At dawn I seem to hear the turbulent
Murmur of crowds milling and fading away
They are all I have been loved by, forgotten by;
Space, time, and Borges now are leaving me.

Hy het groot geword in Switserland, gewerk as bibliotekaris, word blind in sy laat vyftigerjare. Hy was ongewild by die Perón oor sy politieke uitsprake en het Evita by geleentheid beledig in die openbaar.


So begin "The art of poetry":

The Art of Poetry

To gaze at a river made of time and water 
and remember Time is another river. 
To know we stray like a river 
and our faces vanish like water. 

To feel that waking is another dream 
that dreams of not dreaming and that the death 
we fear in our bones is the death 
that every night we call a dream. 
 [...]

Uiteraard het sy blindheid sy tekste beïnvloed. Hy moes glo sy gedigte onthou en dit voordra aan sy moeder of sekretaresse wat dit neergeskryf het.

Joan Hambidge