Robert Berold (Ed.). South African Poets on Poetry: Interviews
from New Coin 1992 – 2001. Gecko, 2003. ISBN 1-86914-031-1.
Resensent: Joan Hambidge
Writers
at work (Interviews from Paris
Review) is waarskynlik die maatstaf van hoe ‘n skrywersonderhoud behoort te
lyk. ‘n Mens weet mevrou Nabokov dra die broek en dat Harold Pinter uiters
sjarmant is. Georges Simenon vertel hoe hy elke drie maande ‘n nuwe roman
voltooi, mits sy dokter die groen lig gee en Ezra Pound is verslaaf aan
Italiaanse roomys. Ook die onderhoud wat met Truman Capote gevoer is – deur
Edmund White - bly ‘n hoogtepunt.
South
African Poets on Poetry (saamgestel deur Robert Berold) bevat onderhoude
met digters wat in New Coin verskyn
het in die jare 1992 – 2001. Ons verneem
op die skutblad dat die diepte en verskeidenheid van ons digkuns hier tot lewe
gebring word. Maar daar is geen Afrikaanse digter nie!
Tatamkhulu Afrika, Jeremy
Cronin, Ingrid de Kok, Peter Horn, Joan Metelerkamp, Karen Press en Kelwyn Sole
maak hier ‘n draai tussen ander name. So behoort die titel “Suid-Afrikaanse
digters” te wees? Of eerder Engels-Suid-Afrikaanse digters?
Ingrid de Kok skryf baie
insigryk oor die posisie van die digter met ‘n gewete en sien die sosiale
bydrae van ‘n digter die skryf van ‘n goeie gedig. Die digkuns is ‘n
veeleisende taak en daar is geen maklike oplossing of uitweg nie. Sy is baie
uitgesproke polities; die digkuns, egter stel ander eise aan die beoefenaar van
hierdie medium.
So som sy die toestand hier te
lande op: ”(S)ometimes generous, sometimes mean-spirited family affair” (p.
117) Hierom is buitelandse publikasie so belangrik, want dit gaan om die gedig,
nie die profiel nie. En as ‘n mens in
die buiteland publiseer, word jy ten minste gemeet aan werklike groot skrywers.
Jy kry ten minste ‘n idee, meen sy, van wie jy is. ‘n Mens kan absoluut met
hierdie stelling saamstem en ten tyde van
die samestelling van Brink se Groot
Verseboek 2000 bel die uitgewer my op in Cambridge, Mass. Omdat ‘n groepie
digters ongelukkig is dat ek ‘n samesteller is, is daar ‘n familierusie aan die
woed. Daar op Harvard Square dag ek: van hier ver lyk die Afrikaanse digkuns se
intriges soos ‘n rusie rondom ‘n leë testament.
Beide Ingrid de Kok en Jeremy
Cronin verdedig en verduidelik hulle liefde vir en beoefening van liriese
poësie. En Cronin stel dit ook onomwonde dat ‘n mens nie kan veralgemeen oor
die funksie en doel van die digkuns nie.
Hy skryf: "Poetry tends to be disruptive of received meanings, it bites
the heels of discourse, it makes visible hidden assumptions and assumed
hierarchies embodied in our ways of speaking” (p. 129).
Veral Cronin is ‘n uiters
geartikuleerde digter en ook sy sosiale gewete praat egter nie slegte
sosiaal-bewuste gedigte goed nie. Ook Kelwyn Sole lewer ‘n belangrike bydrae
tot hierdie debat. Die digter – wat tereg deur Cronin is baie knap uitgesonder
word, maar van wie se sosiale uitsprake hy verskil – bely sy minagting vir wit
liberaliste. Tereg beklemtoon hy die
impak wat hierdie land op sy psige en persoonlikheid gehad het. Hoe dan anders?
Hy kan ook nie anders as om die teenstrydighede in sowel sy gedigte as sy
persoonlikheid te beklemtoon nie en dit is waarskynlik juis hierdie aspek wat
sy gedigte so aangrypend maak vir hierdie leser.
Hier is ‘n vakman aan die
woord, maar iemand wat ook uiters krities is wanneer oppervlakkige sosiale en
politieke veranderinge in die media aangebring word. Vir intellektuele Isidingo’s het hy geen tyd
nie.
Een van die aangrypendste
bydraes is Tatamkhulu Afrika s’n. Hy praat oor sy identiteit en in welke mate
sy Moeslim-kultuur sy lewe en skryfwerk beinvloed het. Toe hy as ‘n tiener
besef hy is aangeneem en boonop nie ‘wit’ nie, het sy lewe dramaties
verander. Sy bodem het as’t ware uitgeval. Dít en die pynlike ervaring in ‘n
oorlogskamp toe ‘n roman opgeskeur en vernietig is, blyk die twee traumatiese
dryfvere in sy skrywerk te wees. Ook soos die voorafgaande digters glo hy in
tegniek, en nogmaals tegniek. Orale digkuns had ‘n plek in die ‘struggle’, maar
nou is net die goeie gedig vir hom
aanvaarbaar.
Ook Peter Horn se bydrae is
gesaghebbend in die ondersoek na die verhouding tussen estetika en maatskaplike
probleme. As Duitser is hy eweneens bewus van die mag van taal en die probleme
wat dit vir ‘n digter skep om in ‘n tweede taal te werk.
Dit is ‘n belangrike en
uiteenlopende versameling digters aan die woord. Wanneer gaan daar soiets in
Afrikaans verskyn oor Afrikaanse digters?
[Hierdie resensie word met vriendelike
vergunning van Rapport geplaas.]