Harry Kalmer: Kniediep.
Human & Rousseau, 1998. ISBN: 0 7981 3843 2.
Resensent: Joan
Hambidge
Dit was Umberto Eco, die Italiaanse teoretikus en skrywer
van die roman The name of the rose,
wat by geleentheid geskryf het oor die liefde: ek het jou lief; soos in 'n
Barbara Cartland-roman. By die lees van Harry Kalmer se Kniediep dink hierdie leser: ek skryf 'n spanningsverhaal; soos
Leonard.
'n Gewone spanningsverhaal - wel gewoon wat die plot
betref - word die hele tyd ondermyn deur 'n siniese outeurstem wat die kodes
van hierdie soort verhaal bevraagteken. Dit word dan 'n skrynende verhaal, want
gewoonlik is die helde in spanningsverhale - dink maar aan James Bond -
karakters sonder emosies. Altyd slaggereed vir 'n nuwe avontuur.
Doelbewus word daar gestruikel en in dieselfde asem
verwys na James Bond! Ook is Strijdom Benade', 'n suksesvolle sakeman, 'n man
met 'n vader-konflik. Hy is op soek na die moordenaar van Tash, die dogter wat
hy help grootmaak het.
Sy broer heet Malan en die beskrywing van sy begrafnis
is waarskynlik een van die mees skrynende stuk vertellings in hierdie roman wat
'n blik gee op dwelsmsmokkelary, korrupsie, die betekenis van familie.
Bloedbande is vir baie mense ontoereikende bande - lees byvoorbeeld die vader
se reaksie op sy seun se begrafnis; ook weier hierdie vader om sy seun te help
om sy boete te betaal wanneer hy gearresteer word met 'n dronkbestuur-klag.
Waarskynlik hierom is die self-geskepte familie so
belangrik vir Strijdom, 'n man wat nie emosioneel opgewasse is vir dit wat op
hom wag nie: onder meer moet hy (saam met sy vader) sy broer in 'n bordeel
uitken; hy word teen mespunt van sy Rolex beroof. En nog veel ander ervarings
wat die leser sal meemaak.
Vir my is een van die sterk kwaliteite van hierdie
vertellinge dat dit ook 'n blik gee op die emosionele geweld wat Afrikaanse
kinders moes deurmaak in die apartheidskole. Kalmer se beskrywings - enigsins
'n terloopse opmerking of beskrywing - maak dan van hierdie roman ook 'n
belangrike tydsdokument. 'n Mens kan sien hoe 'n nuwe geslag terugkyk op
daardie ervarings wat vandag bykans 'n stuk absurde teater word in sy obsessie
met rassisme, volkswaarhede, en dies meer.
Die ek-karakter is boonop HIV-positief; ook word sy
komputer deur 'n virus bedreig. Hierdie metafoor is waarskynlik tersaaklik;
betekenis word ondermyn. Daar is geen vastigheid of (betekenis)sekerheid nie.
Dit noop 'n mens om ook weer te kyk na Susan Sontag se Aids and its metaphors en in welke mate Vigs ook al op 'n taalvlak
binnegedring het.
Dit is dan 'n spanningsverhaal wat meer word as 'n blote
spanningsverhaal. Die kodes van hierdie vertelling word ondermyn, opgeblaas en
bloot-gestel sodat 'n mens op twee vlakke die verhaal meemaak.
[Hierdie resensie word met vriendelike
vergunning van Fine Music Radio geplaas.]