Daniel Hugo (Samest.). Land van sonlig en van sterre. ‘n
Bundel gedigte oor Namibië. Protea Boekehuis, 2004. ISBN 1 86919 066 1.
Resensent: Joan Hambidge
‘n Kundige bloemlesing is iets wat die ernstige leser
van die digkuns rig. Dit het ‘n dubbele funksie: enersyds word verse aan die
vergetelheid ontruk; andersyds werp die tematiese saamgroepering ‘n nuwe blik
op verse. So byvoorbeeld kry Wilma Stockenström se “Die eland” ‘n ryker lees-
en betekenisduiding teen die agtergrond van bekende en minder bekende verse oor
Namibië.
Die ‘gevaar’ van ‘n tematiese bloemlesing is ook dat
mindere verse opgeneem word, ofskoon Hugo dit duidelik stel dat slegs verse wat
poëties geïmponeer het, opgeneem word. Die digter se kundigheid het hom dan ook
gehelp in sy versameling en vergete, selfs onbekende digters soos Johanna
Bouwer (opgeneem in Standpunte van 1959) maak die bundel ook uiters tersaaklik
vir die dosent wat lesings oor kanonisering gee. Wie is hierdie digter? Waar is
sy vandag?
‘n Mens sou dan ook graag ‘n kort biografie oor elke digter wou
sien. Vir die ingeligte leser is Doc Immelman of Everwyn Wessels bekende name
met ‘n bepaalde plek in die kanon; vir die jong student is dit nie bekend wie
hulle is nie. Hierom sou die leser ook wou weet wie is boorlinge van die land
en wie skryf van buite. Die hele kwessie van landskap is binne die moderne
literêre teorie ‘n uiters boeiende tema. Wie besit? Wie is onteien? Die hele
geskiedenis van hierdie land – waarop digters by implikasie sinspeel – moes ook
onder die loep geneem word. Ook die postkoloniale diskoerse kon geaktiveer
geword het in die inleiding, omdat digters geskiedskrywers van die onbewuste is
en dikwels in hul verse ‘n blik op ‘n land(skap) en geskiedenis gee wat
politieke besluite aan die kaak stel, kritiseer of dekonstrueer. Ook die feit
dat digters in Afrikaans dig kon duideliker behandel en belig word.
As dit ‘n land van landskapkunstenaars is (‘n mens dink
hier aan die skilderkuns veral) behoort ook dit verder ondersoek te word. As ‘n
mens gedigte onder ‘n bepaalde noemer plaas, dan behoort daar duideliker redes
te wees oor die spesifiekheid van sodanige tematiek. ‘n Samesteller van
Eskimo-verse sal byvoorbeeld iets moet kwyt raak oor die verskillende woorde
vir sneeu. Dieselfde geld so ‘n versameling: lyk hierdie verse enigsins anders
as byvoorbeeld verse oor die Koue Bokkeveld? En is landskap nie dikwels ‘n
omstrede begrip nie? Gaan kyk na Afrikaanse
Natuurpoësie van P.J. Nienaber en F.V. Lategan uit 1968. Elizabeth M. du
Toit se sogenaamde landskap-vers is eintlik ‘n gedig oor haarself!
Die bundel is ‘n interessante leeservaring, omdat
verskillende skryftradisies hier naasmekaar geplaas word. ‘n Mens vra jouself
af of Peter Louw se “Patrollie” opgeneem moes word? En Trienke Laurie, die
digter van die uitroepteken, se verse steek werklik sleg af by behendige
digters soos Daniel Hugo en Chris Lombard met sy distigon “Windhoek-restaurant
1989”. Fanie Olivier se “by ruacana” bevestig opnuut (altans vir hierdie leser)
hoe jammer dit is dat hy stil geword het. Hopelik sal sy nuwe verblyf in Pole
om inspireer om weer gedigte te skryf! Oor veral die Skedelkus en natuurlik die
“Welwitschia mirabilis” word daar dikwels gedig. George Weideman is eweneens
goed hier verteenwoordig uit sy pragtige bundel ‘n Staning onder sterre. Interessante intertekstuele netwerke kan nou
tussen gedigte uitgewys word en verskillende poëtikas. Die liriese sang van
Marié Blomerus versus die strakke, afstandelike digkuns van Daniel Hugo.
Hugo se harde werk om bekende en minder bekende gedigte
saam te voeg, is wel loflik. Hiervoor moet ‘n mens hom bedank. Dis net jammer dat hy ‘n kans verspeel het om
ons meer van hierdie landskap, die politiek, die geografie en sy mense te
vertel.
Vir sowel die digkunsliefhebber as die dosent is hierdie
antologie ‘n moet vir die boekrak.
[Hierdie resensie word met vriendelike
vergunning van Die Volksblad geplaas.]