Henk Rall. Geskrifte van
’n vermiste digter. Protea Boekehuis, 2012. ISBN 978 1
869 19 187 0.
Resensent:
Joan Hambidge
Henk Rall het
in 1966 gedebuteer met ’n Son breek. In 1982 verskyn Proefskrif en na ’n stilte
van ses-en-twintig jaar verskyn sy bundel Geskrifte van ’n vermiste digter by
Protea. Die bundel is lank: 164 bladsye.
Wat het alles
in hierdie tyd van stilte gebeur?
Hierdie
bundel verskyn saam met Rosa Smit se Die begeleiding van duiwe, eweneens ’n
digter wat lank nie met ons was nie.
Die digter
skep ’n uitgewer as persona wat die laaste deurdagte digterswerk van die
‘vermiste’ digter vir ons aanbied. Die skep van sodanige personas vind ons
terug in die digkuns van o.a. Fernando Pessoa wat vier verskillende stemme
gehad het.
Dit is ’n
bundel waarin daar dikwels rymdwang voorkom (p. 27) en vreemde uitinge soos
“tyd se droewe vlae” of die skrywer as ’n verdoolde enkeling (p. 41). Die
metriese patrone van gedigte is nie altyd oortuigend nie en in ’n eksperiment
oor die sonnet, mis die gedig fokus omdat die besondere eise van die sonnet nie
nagekom word nie (p. 39).
Daar is ’n
handvol goeie gedigte soos die verse oor Pasternak, Graves, Hemingway,
beeldverse waar die digter buite homself staan. Die gedigte oor Gauguin en
Turner roep vergelykings op met Johan van Wyk se Heldedade kom nie dikwels voor
nie. Met van Van Wyk wat sterker uitstaan.
Daar is egter dikwels argaïese taalgebruik aanwesig (“en woes en grensloos”, p. 68)
en die dwingend-steurende gevoel dat hier ’n digter is wat wil poësie skryf, kom wat wil. Of die
verhewe aanslag (“Ekstase”, p. 74) en ’n onbedoelde simpel aanslag soos in
“Sirkusperd” (p. 76) wat liefs tussen die minnaars moes bly.
Versoek
Om liefde
gegee
te word,
vra dat
liefde
mooi
teruggegee
sal word (p.
82)
is ’n
voorbeeld van ’n niksseggende gedig wat eerder in ’n studentejaarblad
tuishoort.
’n Gedig soos
“Besinnings” duisel onder die verhewe, vername aanslag. Daar is enkele mooi
omblikke, soos “Olyfboorde” (p. 129) met sy inteligente gesprek met Van Wyk
Louw. Maar dit is van die min oomblikke.
Die gedig oor
VIGS en ’n prostituut val in swak smaak, nes die simpel vers oor die Ontugwet.
Gedigte is dikwels niks meer as versies nie (“Bladsak”, p. 117).
Of “Bladsak”
(p. 88):
My skryf
is gedryf
deur die verrukking
van jou lyf.
’n Mens is
dikwels bewus van die groot gebaar, die groot verwysing wat in die vers maar
platval.
En die spel
met die sonnetvorm in “Belletrie” (p. 65) steek af teen wat digters al vermag
het met so ’n gesprek rondom die vorm. Dieselfde geld “Sonnet” (p. 39): die
vorm an die hierdie gedigvorm word nie genoegaam ontgin nie. En selfs in ’n
dekonstruksie daarvan, moet jy steeds die metrum en ander eise nakom.
Henk Rall is soos ‘n digterlike
Rip van Winkel. Niks wat die afgelope tyd gebeur het, word van kennis geneem of
in die gedigte geregistreer nie.
‘n Besonderse bundel lui die
publikasie-dokument. Oomblikke is daar in die jeugherinneringe.
Wie skryf hierdie verslae?
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die Volksblad geplaas.]