Gus Ferguson. Dubious Delights: Of ageing and
other follies. Unpublished Manuscript Press, 2006. ISBN 1-874923-73.
Resensent: Joan Hambidge
‘n Mens kan jou haas nie die Suid-Afrikaanse
digtoneel sonder Gus Ferguson voorstel nie. As bemarker van inheemse talent,
uitgewer, kompileerder, aanmoediger, het hy sy merk gemaak. Die beroemde
Snailpress het onder sy vaardige hand al menige jong digter lanseer. Op ‘n keer
moes ek optree as redakteur vir Carapace en Ferguson se hulp was goud werd.
Maar hy self is natuurlik digter en satirukus.
Saterdae is hy in By met sy aweregse “cartoons” en sy gedigte het al vir
hierdie leser menige prettige leeservaring verskaf.
Die aweregse humor word alreeds op die agterblad
uitgestal in die uitsprake en loftuitinge van wat die kritici mag kwyt raak: “A
master of the demi-entendre”, aldus die Colesburg Express!
In die grappige “Paradox gained” (p. 53) staan
daar:
I read all the classics. I studied the news.
I stared at my navel. I still had the blues.
I trudged in the mountains. I walked by the sea.
I carried a burden. The burden was me.
(...)
In “Second sight”(p. 50) word daar die gek geskeer met die
heldersiendes. Hoekom is die clairvoyante dan arm as hulle die toekoms kan
sien? Die antwoord: hulle weier om hul gawes vir persoonlike verryking te
gebruik! Die digter takel al die heilige koeie. Van ateïsme tot ekologiese
wysneuse word opgestuur. Die ellende van
die alkoholis word speels, dog skerp verbeeld.
Op die Rue Escargot, oftewel die Slakkeweg, word
daar inderdaad stadig beweeg (“we heave our heavy portmanteux”, “Chanson”, p.
47).
Gus Ferguson het dikwels dieselfde aanslag as
Ogden Nash:
Ant
The tiny tiny ant
knows nothing of Immaneul Kant
and yet she hurries on her way
just as we do everyday (p. 45).
Die digter speel onder andere met verstegnieke
soos die haikoe:
E-mail haiku –
if seeking enlightenment
ignore attachment.
Die gedigte is intelligent en getuig van ‘n wyse
belesenheid: o.a. Rilke se Duino Elegieë word betrek en in opposisie met Zen
geplaas.
“Voël vry” (p. 34) dryf die spot met die manlike
geslagsorgaan in ‘n Franse ballade. Daar is geweldige vormbeheer in hierdie
bundel wat o.a. die koepletvorm en rondeel ook ontgin.
Met plagiaat word daar
die spot gedryf:
I
How clever of Edwin Morgan
to copyright his poem
about God not copyrighting
the Universe.
Die enorme belesenheid van die digter het
ontsettende leespret tot gevolg. Die pretensie van die boekresensent wat
sy/haar slimmigheid ten toon stel of die mites rondom die selfmoord-aard van
die digter word alles skerp pyltjies in Ferguson se koker.
Die bundel herinner nogal aan D.J. Opperman se Kuns-mis in aanslag. Al die verhewe
vorme word spelenderwys aan die kaak gestel. Maar hiervoor moet ‘n digter
talent hê soos ‘n Daniel Hugo al bewys het.
Of dit nou ‘n epiese digter is wat filosofeer oor
sy volgende bestaan op aarde of spot met
die Aubade maak nie saak nie. ‘n Mens bly gefassineer voortlees aan die
heerlike spel met vorm en inhoud.
Hoe gemaak met ‘n letterkundige beoordeel wat sy
eie werk inskryf vir ‘n kompetisie? Is dit werklik ‘n geval waar die
postmodernisme triomfeer oor middelklas-moraliteit?
En is die vergelyking “a metaphor yearning for the
ineffable”?
So tussen al die lag deur, is daar sprake van
nadenke en filosofeer oor die rol van die digkuns.
Natuurlik is daar hulde aan die “late, great Ogden
Nash” (en by implikasie aan al sy voorgangers). Die Engelse digkuns leen hom
tot heerlike vergrype met die rym, van blinde- tot spieëlrym en ja:
En s8 val die skemer
en skielik is dit n8. (setter: bedoelde 8).
En die volgende vers is waarskynlik een van die
onthoubaarstes:
Long distance call from a pay phone
We regret that all
we spoke about was
how fast the money ran out (p. 15).
Daar word nie net oor letterkundige kwessies gedig
nie, maar siekteteostande (soos Alzheimer), ouer-word, eensaamheid, en al die
ou dinge van die menslike kondisie.
Dis ‘n lekker digbundel wat bewys dat poësie nie
net “heavy” hoef te wees nie. Dit is so dat ‘n letterkunde ‘n plek moet afstaan
aan Ogden Nash of Dorothy Parker. Ferguson is wrang, maar beslis nie bitter
nie. En dit is waarom die verse so geslaagd is.
En wat heerlik is dit nie om ‘n bundel te lees
waar die tegniese vaardighede so verbluffend is.
Jy voel asof jy na ‘n towenaar kyk. Natuurlik.
Daar is mos iets soos goëlrym, nie waar nie?
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die
Burger geplaas.]