Emile Joubert. Koue front. Lapa Uitgewers,
2007. ISBN 978 0 7993
3895 9.
Resensent: Joan
Hambidge
Vir etlike jare
het ’n bepaalde soort feminisme die manlike oorheersing gekritiseer en
verminder, maar moderne genderteorie het
die manlike liggaam en diskoerse rondom die patriargie relevant gemaak. Emile
Joubert se Koue front ondersoek
manlikheid in al sy geledinge: die plat woord, banale ervaringe van seks (steek
/ naai), die siening van die vrou as objek of besitting, drink, groopraat ,
ensomeer.
Die
aanvangsverhaal, ”Koue front”, gebruik die vader van machismo, Ernst Hemingway
as uitgangspunt rondom ‘n uitgespoelde olifantrob. (Onbewustelik en onbedoeld
aktiveer dit ‘n gedig van Breytenbach
oor Ingrid Jonker.) Die verhaal probeer om ‘n postmodernistiese analise
van die skryfdaad te word met uitsprake oor teoretisering wat hoogs naïef
oorkom. In navolging van Koos Prinsloo wat ‘n besondere stilis was, word
werklike mense die verhaal binnegedra.
Hierdie
meta-diskoers van ‘n storie-oor-‘n-storie lewer sydelings kommentaar op die
funksie van skryfskole (hier Stellenbosch en Marlene van Niekerk as die
hoëpriesteres!) en die Afrikaanse skrywer se plek in Afrika. (Of herkenbare klasgenote vrede sou hê met die
verwysings na hulle, is natuurlik ‘n ander vraag: soos Michiel Heyns, Deon
Meyer en andere...) Die verhaal speel in op Moby Dick en natuurlik The
old man and the sea – maar
sonder die behendigheid van beide.
Kaptein Ahab se
been is van plastiek en ons hoor Rakkertjie Rob eerder! (Terloops, die verhaal
smeek om ‘n Freudiaanse analise!)
Aucamp, André le
Roux, Johann de Lange word eweneens betrek in die soektog na ‘n nuwe beweging: “Daar is dit dan! Die nuwe Afrikaanse retro-beweging, met ‘n titsel manlike
postmodernisme. Joan Hambidge sal op haar vibrator kwyl daaroor” (p. 24).
Is daar iets
soos manlike postmodernisme?
Met die bybring
van die werklikheid (vraisemblance aldus Barthes), het die uwe geen probleem
nie. Maar dan moet jy jou teoretiese passies ken en ten minste kan skrýf.
Die openingsverhaal
is die sterkste in die hele bundel. Die leser word verder vergas met kennis van
wyn (die skrywer behartig wynrubrieke), reis na Frankryk, die lewe van ‘n “dog
walker”, ‘n interaksie met ‘n rektor, seks met ‘n ander persoon op die vooraand van ‘n huwelik – ensomeer. (Daar is ‘n skamper opmerking dat Parys behoort aan
Dan Roodt en Brink – wat weer ‘n rubriek van die skrywer in herinering roep oor
Moltrein.)
In “Smaak” word
‘n klomp verwysings na die Franse bestaan gegee – met Amelie as dalk die onbewuste kodewoord dat dit hier om die maklik
toeganklike gaan. Moenie Perec verwag nie, dus.
Alles vertel met
‘n haai-kyk-hoe-macho-is-ek. Jy lees van nat hondedrolle en seksbeskrywings van
die manlike ego wat die vrou verklaar tot Objek. En natuurlik, sug,
oorlogsbeserings.
Ons lees:”In een
toneel lê Charlotte Rampling, jou gunstelingaktrise, sonder ‘n draad klere op
‘n bed. Sy lê op haar rug en jy word getrakteer op ‘n ongeïnhibeerde “muff
shot”(p. 103).
Met die
gender-politiek van die bundel het ek vrede. Gun elke diertjie sy ou
plesiertjie, maar behalwe vir die openingsverhaal, maak geen verhaal ‘n
noemenswaardige indruk nie. Die einde van “Volbloed” moes skok – ek het gelag.
“Twee myl op die
Collison” moes die leser eweneens ontstig. Tryna du Toit eat your heart out.
In die verhaal
“Die nuwe binneland” word die leser vergas met die volgende stukkie pueriele
dialoog:
“En dan is daar
nog die Khoisan. Steel ons rot en kaal. Haal hulle vieslike vuil piele voor die
Goewerneur se vrou uit” (p. 145).
Die verhaal
getuig wel van deeglike historiese navorsing en besinning.
Daar is vreemde
taalfoute, of sinne wat met “snaaks” begin. Sekerlik vreemd? Smaak en proe word
verwar.
Na die belofte
van Die aptyt van Anna Blow wonder
die leser of hierdie bundel eweneens moet verskyn het. Behalwe as dit ‘n
populistiese Ernst Hemingway met ‘n vibrator wou wees. Maar nou is die batterye
páp. Nou ja, soos ons iewers lees: ‘n man hoef nie als te doen nie, maar dit
wat hy doen, moet hy goed doen – kennelik was skryf nie deel van hierdie opgawe
nie.
Vir Vis en Vaderland, hengelstories, onder die naam Tim
Uys is dalk meer sy métier. Skoenmaker hou jou by jou lees.
Of hengelaar by jou visstok.
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die Burger geplaas.]