Alice Munro. Too much
happiness. Random House, 2009. ISBN 978 0 701 183059.
Resensent: Joan Hambidge
Beste Alice Munro
Geluk met die Man Booker
Internasionale prys wat jy ontvang het vir jou werk. ‘n Bekende uitgewer het op
‘n keer die uitspraak gemaak dat dit onsinnig is om boeke te resenseer wat nie
deur buitelandse skrywers verstaan kan word nie. Hy het waarskynlik vergeet dat
Afrikaanse lesers wél ingelig wil word oor buitelandse publikasies en dat
Engelse skrywers al resensies in vertaling gelees het. Die mag van die
internet! Jou werk ontlok lof by jou landgenoot, Margaret Atwood en selfs
Jonathan Franzen is gaande oor jou jongste teks, Too much happiness. Jy is ‘n
belangrike skrywer en op ‘n kort besoek deur Kanada het ek iets ervaar van die
landskap wat jy so dwingend en helder beskryf. Dis waarom ek reis: sodat ‘n
mens die land of gemeenskap wat beskryf word, kan knoop aan ‘n baken, hoewel
die verbeeldingswêreld van die skrywer uiteindelik die deurslag gee aan ‘n
geslaagde of goeie teks. As jy skryf oor die wind in Toronto, weet ek presies
wat jy bedoel. Dieselfde geld natuurlik jou beskrywing van Vancouver of hoe
mense op taalmisverstande reageer. Ek
lees jy woon in Ontario, naby Lake Huron.
Ek hou van jou kortverhale.
Hulle is nie verliteratuurd of vol foefies nie. Jy skryf oor die menslike
kondisie op ‘n unieke en aangrypende wyse. Jy kan by uitstek die dubbelspel tussen mense
vasvang soos in “Free radicals” waar ‘n ou vrou gekonfronteer word met ‘n
moordenaar; of in “Face” waar die wreedhede van kinders intens beskryf word en
die een kind as’t ware die ander een se ellende oorneem deur self-mutilasie. En
die pyn van die man in “Wood” is outentiek.
In jou titelverhaal verwys
jy na die mag van fantasie in wiskunde via Sophia Kovaleski.
Jou karakterisering en
vermoë om die spreekwoordelike “mense van papier” lewendig te maak, is
opvallend. ‘n Mens kan die vet Rus hier sien. En jy klim onder die vel in van
‘n werklike figuur, sowel romanskrywer as wiskundige. Jy bely hoe jy toevallig op haar lewensverhaal
afgekom het toe jy na ander inligting gesoek het! Hierdie stukkie
sinkronisiteit – dalk toeval? – bewys weer dat ‘n verhaal op die regte tyd na
‘n skrywer toe kom. Jy beskryf immers die verhouding tussen die twee mense met
soveel insig. Dis net ‘n vroueskrywer wat daarop sal wys dat ‘n vet man in die
bed ligvoets sal wees, nie waar nie?
Ek skryf hierdie brief net
nadat bekend geword het dat ‘n onbekende skrywer bekroon is met die Nobelprys
vir letterkunde. Wat maak jy hiervan?
En ja! Jou manier waarop jy
kommentaar lewer namens ‘n karakter wat gekonfronteer word met domheid het my
laat glimlag: “Her ignorance woke a pleasure that melted on his tongue, like a
lick of toffee.''
Glo jy regtig dat
letterkunde die lewe beter maak soos sommige van jou karakters glo? Of dat
romans vir vrouelesers bedoel is?
Jy laat ‘n karakter Heine
lees om iets beter te begryp. Op ‘n ander plek vertroos ‘n verdrietige gedig.
Jy maak ook ‘n opmerking oor
die waarde van die kortverhaal, ‘n genre wat vele lesers dikwels as minderwaardig
beskou, terwyl groot skrywers juis in hierdie kortkuns al by uitnemendheid
groot werk gelewer het. Jou kortverhale, soos die genoemde slotverhaal, is
eintlik meer as kortverhale. Dit is amper novelles.
Ek het jou die eerste keer
in die New Yorker ontdek waar jy beskou word as die Kanadese Tsjekof. Nogal ‘n
kompliment: want dit is immers hy wat die bewussynstroom-tegniek begin het en
atmosfeer kon skep in sy verhale.
Dit presteer jy ook. In
“Deep-holes” analiseer jy spanninge in ‘n gesin en die afbraak van ‘n
persoonlikheid. Wanneer hierdie seun toevallig deur sy suster op TV raakgesien
word en die moeder weer vir Kent ontmoet, lewer subtiele kommentaar op hoe
mense dikwels iets anders wil wees as wat die ouers van hul verwag. Jy laat aan
die leser oor om te besluit: was hierdie optrede aanvaarbaar? En so sny jy op
jou leser se eie familiegeskiedenis en – herinneringe in.
Daar is immers al tien
uitgebreide studies oor jou gedoen én ‘n kritikus het van jou geskryf dat jy
soos ‘n goeie adres is; niemand wonder meer oor jou nie.
Jy werk puik met die geheim,
of dit wat die vertelling veral in vrouefiksie voortstu. ‘n Mens kan nie help
om te wonder wáárom die kamerbediende nie met mense wil praat nie!
Groete,
Joan Hambidge
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die Burger geplaas.]