Harold Bloom (Ed.). Till I end my song: A gathering of Last
Poems. Harper, 2010. ISBN 9780061923050
Resensent: Joan Hambidge
Die agterblad praat van die
literêre reus. En dit is Harold Bloom bepaald met al sy studies oor Yeats en
Wallace Stevens, sy verbluffende werke oor die Kabbala en sy allerbelangrike
tekste oor hoe digters ruimtes vind vir hulself in The anxiety of influence (1973) en A map of misreading (1975), prosesse gekoppel aan primordialiteit,
die Gnostiek en psigoanalise. Hy het die konsep “revisionism” en “misreading”
gemunt binne hierdie leesaksie. Omstrede is hy ook oor sy keuses, wat sterk
esteties bepaal is in veral The Western
Canon (1994). Idiosinkraties ja, maar belese en hartstogtelik oor lees.
Till I end my song – A gathering of last poems is ‘n gerf van gedigte wat digters aan die einde van hul
lewens geskryf het. Bloom op 79 is bewus van sy eie naderende dood en dit is ‘n
versameling wat versoek om saam met Camille Paglia, sy student, se Break, blow, burn (Pantheon, 2005)
gelees te word. (Sexual personae is
onder sy mentorskap voltooi.)
Hierdie boek word gerig deur
estetiese maastawwe en is uiteraard ‘n persoonlike keuse, gerig deur die
samesteller, ‘n kundige en sensitiewe leser van die digkuns, se soeke na troos
in die ouderdom. Dit word vergesel deur min of klein kanttekeninge. Onder
andere lees ‘n mens by sy keuse van Robert Lowell hoe hy die digter herontdek
het nadat hy hom verloor het tydens Lowell se oordrewe belydende fase. En dit
is hierdie erkenning dat ‘n kritikus kan teruggaan op sy woord of oordeel, wat
die bloemlesing fassinerend maak. By Wallace Stevens bely hy hoe hy bevriend
geraak het met sy dogter Holly en hoe hy haar ná haar dood as ‘n belangrike
vriendin, steeds bly mis. Hy stel die kuns van Stevens gelyk aan Walt Whitman
en Emily Dickinson, ‘n stelling waarmee hierdie leser volledig akkoord gaan.
Daar is drie soorte laaste
gedigte: letterlik die laaste; ander was bedoel as die laaste, maar dan het die
digter steeds bly dig en ten slotte gedigte wat gelees kan word as dit wat in
die verbeelding as ‘n einde beskou was deur die digter.
Hy haal Montaigne aan die groot
essayis wat geskryf het dat ons nie tyd moet verkwis op die dood nie. Wanneer
die tyd aanbreek, sal ons weet hoe om dit goed genoeg te hanteer.
Tipies Bloom word daar
gekonstateer dat daar geen metode is nie, net jouself. Dis jy wat lees en jou
oopstel vir verskillende digters en digsoorte, vir die klanke en stiltes van
die gedig.
Dit is duidelik dat die ouderdom
erkennings, herkennings en boetedoenings insluit. Hy is byvoorbeeld genadig
teenoor Eliot as digter, ‘n figuur wat hy in sy literatuurkritiek nie altyd na
waarde geskat het nie en Eliot word hier goed verteenwoordig met “Little
Gidding”. Daar is nog skop in die oubaas, want hy beweer dat Eliot gesien kan
word as die beroemdste en mees invloedryke digter van die 20e eeu, maar dat hy
as literêre kritikus oor die perd getel is. Bloom se tweeluik, The anxiety of influence en A map of misreading, reken in wese af
met Eliot se sieninge oor die digterskap.
Frost, Lowell, Elizabeth Bishop,
Anthony Hecht, Randall Jarrell, verder terug, Dylan Thomas, Delmore Schwartz is
hier. Vir langer uitgebreide en “close
reading” van gedigte word die leser verwys na Paglia se Break, blow, burn, maar vir ‘n byeenbring van laaste gedigte van
groot digters word hierdie boek met absolute entoesiasme aanbeveel. Dit is nog
net in hardeband beskikbaar en kos R200 vir 100 gedigte.
Hierdie gedig van Lowell is die
soort briljante gedig wat ‘n mens hier vind:
Epilogue
Robert Lowell
Those blessèd
structures, plot and rhyme –
why are
they no help to me now
I want to
make
something
imagined, not recalled?
I hear the
noise of my own voice:
The painter's
vision is not a lens,
it
trembles to caress the light.
But
sometimes everything I write
with the
threadbare art of my eye
seems a
snapshot,
lurid,
rapid, garish, grouped,
heightened
from life,
yet
paralyzed by fact.
All's
misalliance.
Yet why
not say what happened?
Pray for
the grace of accuracy
Vermeer
gave to the sun's illumination
stealing
like the tide across a map
to his
girl solid with yearning.
We are
poor passing facts,
warned by
that to give
each
figure in the photograph
his living name.
En dit titel? Ja ek sien ook die
dood met sy sekel…
[Hierdie resensie het vantevore in
Die Burger verskyn.]