I
In 2016 verskyn die rolprent Julieta van die Spaanse filmmaker Pedro
Almodóvar.
Dit is gebaseer op drie verhale
("Chance", "Soon" en "Silence") uit Runaway (2004) van die Kanadees Alice
Munro, wat die Nobelprys in 2013 verower het en die gesogte Man Booker in 2009.
Sy word op die Nobelprys-lys geloof as die meester van die kontemporêre
kortverhaal.
Twee uiteenlopende ruimtes en
kulture. Kanada as afstandelik, beheers koud. Spanje as meer emosioneel; minder
beheers dus.
Almodóvar transporteer hierdie
gegewe na 'n Spaanse landskap, omdat hy glo nie kon identifiseer met die koue,
onemosionele Kanada nie. (Woorde Wat Weeg/ Met ’n mond vol films/ PedroAlmodóvar. Besoek 28 Mei 2017).
Ek was nog altyd gaande oor
Munro se kortverhale, so veel so dat ek 'n resensie in 'n briefvorm aan haar
geskryf het. Dit was oor Too Much
Happiness wat in 2009 verskyn het. (Woorde Wat Weeg / Alice Munro - Too much happiness, 2009. Besoek 28 Mei 2017).
II
Die film sny die verhouding
tussen 'n moeder en dogter aan. Meer spesifiek, 'n kind wat uit weerwraak haar
moeder met stilte straf, omdat sy voel dat die moeder verantwoordelik was vir
die dood van haar vader. As dit nie vir hul rusie was nie, sou die vader nie
daardie dag die stormagtige waters getrotseer het met sy vissersbootjie nie. Die
kind se siening berus op 'n buitestaander se skinderstorie, iemand wat deel was
van die familie vir baie jare en waarskynlik uit persoonlike onvervuldheid,
stories aandra. Daardie persoon word vertolk deur Rossy de Palma, 'n ikoniese
figuur in Almodóvar-films.
Emma Suárez
en Adriana
Ugarte vertolk die jonger en ouer Julieta.
Die verhaal begin in Madrid.
Julieta is vervreem van haar dogter, Antia, en sy en haar vriend, Lorenzo, is
op pad na Portugal. Sy wil egter nie meer saamgaan nie nadat sy in Bea
vasgeloop het en verneem dat haar dogter in Switserland woon met drie kinders.
(Die moeder is onbewus van die ware aard van die verhouding tussen die twee
meisies, wat later tot gevolg het dat Bea vlug van Antia. Ten slotte wil Antia
weer versoen met haar.)
Na hierdie ontmoeting gaan sy na
die woonstelblok – die enigste adres wat Antia besit van haar – waar die jong
meisies saam gewoon het.
Hier begin Julieta met 'n
joernaal en die kyker van die film sien met terugskote van hoe sy haar man Xoan
ontmoet het op 'n trein. Ons sien ook die onverwagse dood van die vreemdeling
oorkant haar in die trein.
Toevallige ontmoetings: die man
oorkant haar in die trein (wat selfdood pleeg) en die ontmoeting met die
visserman Xoan word gesinkopeer met die verdere toevallige ontmoeting met Bea
waarmee die film begin.
Xoan se vrou is in 'n koma. Hy
nooi Julieta, 'n taalonderwyseres, na sy huis. In die agtergrond is Ava, 'n
kunstenares met wie hy 'n verhouding gehad het.
Julieta is swanger met Xoan se
kind. Sy trou met hom, besoek haar vader (met haar jong kind) wat op sy beurt 'n
verhouding het met sy huishulp, terwyl haar moeder ly aan Alzheimer se siekte.
Sowel Xoan se vrou as Julieta se
moeder is disfunksioneel.
Inmiddels gaan Antia op 'n kamp,
ontmoet Beatrice. Op 'n subtiele wyse word 'n seksuele verbintenis tussen hulle
gesuggereer.
Die twee moeders ontmoet. Xoan
sterf op 'n vissersboot tydens 'n storm en Julieta vertel haar dogter hiervan.
In die wending vertrek Antia na
'n spirituele retreat (vir drie maande) en wanneer haar moeder met haar kontak
probeer maak in die Pirenieë, word sy meegedeel dat sy, Julieta, nie deel is van
haar spirituele reis is nie. Op haar 19e, 20e en 21e verjaarsdae ontvang sy
verjaarsdagkaarte sonder 'n adres.
Hierdie aspek van die film word
pynlik en grafies weergegee: die moeder wat telkens 'n verjaarsdag alleen vier
en die verjaarsdagkoeke - in Antia se woonstel - wegsmyt.
Ava, Xoan se minnares, is
ondertussen in die hospitaal opgeneem met veelvuldige sklerose en sy onthul aan
Julieta dat Antia bewus was van 'n verhouding tussen haar en Xoan – en dat die
skinderlistige huishulp verantwoordelik was vir dié onthulling.
By Ava se begrafnis ontmoet sy
vir Lorenzo.
En in die hede loop sy vir Bea
raak wanneer sy emosioneel uitgemergel na twee jong meisies kyk in 'n balspel.
Hier onthul Bea aan Julieta dat sy en Antia geliefdes was – iets wat die kyker
reeds weet. Antia se besoek aan die spirituele retreat het haar skaam gemaak
vir hierdie aspek van haar lewe.
Hierom moes sy dus vir Bea
afsny.
Daar is 'n ongeluk waneer
Julieta oor die straat loop en deur 'n motor raakgery word.
Lorenzo ontdek 'n brief van
Antia waarin sy bely (met 'n terugkeeradres agter op die koevert) dat sy 'n
kind aan die dood afgestaan het en nou besef watter sy leed sy haar moeder aangedoen
het met haar stilte.
Die film eindig waar Lorenzo en
Julieta na Switserland reis om met Antia te versoen.
Vir die volledige plot besoek Julieta(film) – Wikipedia (Besoek 28 Mei 2017).
III
Hierdie gesprek tussen verhaal
en film behoef 'n studie. Dit is sy twintigste film wat hy oorpronklik glo Silencio wou genoem het. Scorcese het
egter in 2016 'n film met hierdie titel uitgebring.
Die gegewe word van Vancouver na
Spanje verplaas en ondersoek die verhouding tussen vroue.
In Julieta se apartment in
Madrid hang 'n Lucian Freud-afdruk. Hiermee word ‘n subtiele melancholiese kode
in die filmteks ingedra.
Die film is meer dramaties as
die subtiele, gelade kortverhale. Dié filmmaker is immers bekend vir sy
hooggestemde films waar emosies en koors hoog loop.
Tog is hierdie film meer
spiritueel en minder kamp as sy vorige werk.
Dit is Almodóvar se vertolking
of interpretasie van die gegewe. ‘n Mens lees Munro se verhale, geskryf in ‘n
ander sleutel, op ‘n ander manier as die film.
Beide is indrukwekkende tekste.
Slavoj Žiżek se bekende
uitspraak in The Pervert’s Guide to the
Cinema kom weer na vore: begeerte is die wond van realiteit;
overgesetsynde: begeerte (desire) bestaan, omdat realiteit onvolledig en
gebroke is. En wanneer ons pyn (ellende) ervaar, word die koōrdinate van ons realiteit
versteur.
Beide Julieta en haar dogter se
lewens is versteur. Die film eindig gelade en jy moet as kyker self besluit of
daar wérklik versoening kan wees. Miskien tog wel, maar nie ‘n opheffing van
die leed aangedoen nie.
Pedro Almodóvar