Hennie Aucamp. ‘n Vreemdeling op deurtog. Protea Boekehuis,
2007. ISBN 978 1 86919 202 0.
Resensent: Joan Hambidge
Hennie Aucamp se
‘n Vreemdeling op deurtog – Protea Boekehuis met ‘n mooi voorblad na ‘n foto
van Philip de Vos – bevat ‘n versameling diverse tekste: verhale, anekdotes,
besinnings, ego-dokumente, ekologiese credo’s, genderdiskoerse, kabarettekste,
gedigte, nostalgiese mymeringe…
Trouens, die
versameling herdefinieer die siening van wat kortprosa alles mag behels
(‘bevat’) en Aucamp is immers ‘n voorste teoretikus oor die aard – eiesoortig –
van die vonk- en kortverhaal. In hierdie verhale word die leser dikwels in die
werkswinkel van die skrywer geneem en ‘n waarskuwing dat ‘’toeval’’, aldus ouer
teoretici, onaanvaarbaar is, vir die leser gedekonstrueer.
Indien ‘n mens ‘n Vreemdeling op deurtog as ‘n haarfyne soektog na nuwe prinsipes / moontlikhede vir die kortteks benader, wen die bundel aan implikasies. Dit vra dan vergelykings met onlangse bundels van George Weideman en Abraham H. de Vries.
Die bundel speel
ook die verhouding tussen fiksie en werklikheid uit – Aucamp is soms Stoffel,
‘n inspeling op sy tweede naam, ‘n alter ego dus.
‘n Handvol klassieke tekste staan in Aucamp se oeuvre, met Volmink as ‘n baken-bundel in Afrikaans. Volmaak / vermink, die ewige spanning in hierdie skrywer se werk.
Die tyd het wel
vele van die bundels ingehaal (o.a. die gayverhale), maar die sensitiewe
waarnemer en optekenaar bly ‘n durende aanwesigheid.
Verhale in hierdie bundel vind hul pedante in vorige verhale wat ‘n intertekstuele spel tot gevolg het.
Vele van die titels klink bykans ‘outyds’ op: ‘Neem die beker, drink dié bloed’; “Die onwillige Samaritaan”, om enkele uit te sonder. Die deurtog hou ook dikwels verband met die parapsigologiese of die buitenissige soos in die verhale “Padhipnose” en “Die klopgees”. Met hierdie verhale sluit Aucamp aan by die tradisie van Eugène Marais, onder andere. Ons vind ook ‘high camp’ in ‘n verhaal soos “Die klopgees”.
Verder is daar verwysings na werklik-herkenbare mense wat die grense tussen fiksie en werklikheid vérder problematiseer: Marlene van Niekerk, David Pepler, Wesley Vos, o.a.
Dit maak van die
‘storie’ ‘n anekdote of analise van die werklikheid.
Hoeveel van die
verhale vir die ingewyde Aucamp-leser nuut of bevredigend sal wees, kan hierdie
leser nie voorspel nie. It is all in the eye of the beholder. Hennie Aucamp het
‘n enorme invloed gehad op die Afrikaanse kortverhaal as skrywer en teoretikus.
Sy werke is doeltreffend vertaal – ons dink hier aan Ian Ferguson se House visits
– en aan sy vele studies oor randkultuur.
Daar is dagboeke
en sinvolle bloemlesings oor verhale en kos. Liedtekste soos Lyflied met Daniel
Hugo as samesteller.
Daar is die groots opgesette klassieke verhaal, “Vir vier stemme” en digbundels soos Hittegolf en Dryfhout.
Hierdie bundel is ‘n testament van ‘n gevoelige persoonlikheid wat op verskeie gebiede die Afrikaanse letterkunde verruim (en verrym!) het.
Op die voorblad is daar ‘n venster wat uitkyk op ‘n begraafplaas met grafstene waarop ligene groei.
‘n Vreemdeling
op deurtog lewer kommentaar op die mens / kunstenaar se verhouding tussen lewe
/ dood en die skrynende wete dat die lewe ‘n ewige repetisie vir die dood is,
om John Banville effe aan te pas.
Die boek sit vol lewenswyshede: winter is nie tyd om ‘n vriendskap met ‘n stad te sluit nie en ‘n lieflike uitspraak oor ‘n karakter, ‘bemors deur eie verdriet’, op bladsy 28.
Aucamp het reeds
in 1963 gedebuteer – dit is ‘n lang en vervullende loopbaan in sowel die
letterkunde as in die teater. Met vele bekronings
en vere in die hoed.
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Die Volksblad geplaas.]