Damon
Galgut. In a strange room. Penguin, 2010. ISBN 978
0 143 0627 3.
Resensent:
Joan Hambidge
Geagte
Leser
Is u
moeg vir boeke wat binne die Suid-Afrikaanse landskap bemark word as goed,
uitstaande, die beste en dan lees u dit met ‘n gevoel van matelose
teleurstelling? Wees gerus: Damon Galgut se In
a strange room sal u nie teleur stel nie. Dit word deur Penguin bemark as
‘n roman, maar ‘n mens sou dit ook as ‘n losse versameling tekste kan lees
gekonstrueer rondom ‘n outobiografiese ‘ek’, ene Damon / Noel.
Die
‘naked I’ wat ons hier aantref is ‘n reisende, verkennende ek wat
getransporteer word van een landskap na ‘n vreemde een: Griekeland, Afrika,
Indië o.a. In hierdie beskrywings word die versplintering van die ek aan die
leser voorgestel. Die reisende ek is
‘n soekende persoon in die eerste vertelling, “The follower”, word die delikate
relasie tussen twee mans beskryf. Wat met jou gebeur terwyl jy reis, is die
uitgangspunt van hierdie vertellinge: jy is verveeld, jy is bang, jy kan
besteel word en by doeanes in Afrika jou vasloop teen offisiere wat rang trek.
Die punt van hierdie vertellinge is nie travelogue
nie, maar eerder ‘n ragfyne ondersoek van die binnelandskap van die reisende
karakter. Hy registreer met ongelooflike waarneming die landskap óm hom en
sluit vriendskappe en verbintenisse. Wat dikwels plots tot stilstand kom. Ek
ken min boeke waarin die isolasie en vervreemding van ‘n reisiger met soveel
helderheid vertel word. Die eensaamheid en onvervulling is die goue draad wat
deur die teks loop. Jy kyk as’t ware deur sy oë na ‘n Afrika-landskap of beleef
die absurditeite van reisigers wat nie ‘n visum in Afrika kan gebruik nie en
telkens by banke voor dooiemansdeur staan.
My
eksemplaar is omkring met belangrike uitsprake en oomblikke: die dood van ‘n
vriendin waarvan die volle impak hom eers veel, veel later tref (179). ‘n
Sentrale fokuspunt is die volgende stelling: “I am writing about myself alone,
it’s all I know, and for this reason I have always failed in every love, which
is to say at the very heart of my life” (106).
Natuurlik
word die landskap korrek weergegee en hierdie leser het soms binnepret gehad
oor die anekdotes, veral in Afrika, wat wáár is.
Die teks
gaan waarskynlik al die literêre pryse verower. En dit sal welverdiend wees,
want Damon Galgut kan skryf. Hy het gedebuteer op 17 met A sinless season en hierna telkens met groter helderheid én
sekerheid goeie romans gepubliseer soos Small
circle of being, The beautiful screaming of pigs, The quarry, The impostor en The Good doctor. Hy het al gesogte
kortlyste gehaal, soos die Man Booker-prys – en ek voorspel goeie dinge vir
hierdie roman. (Een punt van kritiek: die verwysing na William Faulkner is
onvolledig.)
Die
titel aktiveer die idee van “ostranenie” oftewel vervreemding: dat ‘n goeie
teks die klip as’t ware klipperiger moet maak (aldus die Russiese Formaliste)
of die bekende “strangely familiar”. Deurentyd bly ‘n mens bewus van
reisiger-as-optekenaar of skrywer. Op die agterplat word die reisiger tipeer as
Volger, Geliefde en Beskermheer en daar is subtiele aanwysings in die teks dat
‘n mens hierdie lewensreis via die tarot kan volg. Daar gebeur ook wonderwerke:
die verlore pille word gevind in Indië en nog ánder oomblikke soos ‘n klip wat
deur ‘n venster trek, wat nie…wag, wag. Lees self. Die slotgedeelte is ‘n
kragtoer en ‘n mens ervaar hoe uitgelewer ‘n vreemdeling is aan die Indiese
burokrasie en veral oor hoe wette verskil van land tot land. Jy het nie ‘n
visum vir ‘n land in Afrika nie, maar as jy pleit kan jy deurgaan. Moenie net
nie omdraai en verwyt as iets verkeerd gaan nie.
As u nie
van hierdie boek hou nie, kan u voortaan weet u hoef nie my resensies te lees
nie. Wees gewaarsku: wanneer jy begin lees, word jy meegesleur deur ‘n teks wat
so subtiel saamgestel is. Jy gaan dit dikwels neersit en nadink oor die tekstuur
van vertelling en die verhulde pyn in die teks.
Na ‘n
hele paar mindere romans is Penguin weer tops!
Dit is
180 bladsye van jouissance en ‘n
verkenning van melankolie en vervreemding. Die beskrywing van die vriendin se
diarree en die worsteling met die ellendes rondom haar maniese aanvalle, is
grotesk. Die abjekte aldus Kristeva roer hier. Lees
dit.
[Hierdie
resensie word met vriendelike vergunning van Rapport geplaas.]